ਲੇਖ

ਚਮਕੀਲਾ ਨਸ਼ੇ, ਭਾਰਤੀ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਕਿਵੇਂ?

April 18, 2024

ਜਦੋਂ ਚਮਕੀਲਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਹਾਲੇ ਵੀ ਆਦਰਸ਼ ਆਈਕਨ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪਤਨ ਹੋਣਾ ਤੈਅ ਹੈ-  ਤਸਕੀਨ

1
ਫਿਲਮ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਚਮਕੀਲੇ ਬਾਰੇ ਤਸਕੀਨ ਨੇ ਉਸਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ “ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਮਸੀਹਾ- ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕੀਲਾ” ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ। ਇਹ ਲੇਖ ਚਮਕੀਲੇ ਬਾਰੇ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨੀ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤਸਕੀਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਖੁੱਲਾ ਭੋਗਣ ਦੇ ਹਾਮੀ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਦਿਆਂ ਅੰਦਰ ਬੰਨ ਕੇ ਰੱਖਣ ਦੇ ਹਾਮੀ ਹਨ ਚਮਕੀਲਾ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਸੰਦ ਸੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਉਹ ਅਜਿਹਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਆਈਕਨ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤਕ ਆਧਾਰ ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਿਤਾਬ “ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ” ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲਿਖਤ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਮਨੋਰੰਜਨ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਵਿਆਖਿਆ ਜਾਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸਾਧਨ ਬਣਨ ਬਾਰੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਤਸਕੀਨ ਦੇ ਲੇਖ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਹੀ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਸਕੀਨ ਦੀਆਂ ਟੂਕਾਂ ਵਜੋਂ ਹੀ ਦਰਜ ਹਨ।

2
ਤਸਕੀਨ ਚਮਕੀਲੇ ਨੂੰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਮਾਰਕਾ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਮਾਰਕਾ ਗਾਇਕੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਮੁਤਾਬਕ ਬਦਲਣ ਦਾ ਪੜਾਅ ਹੈ। ਇਸ ਲੁਧਿਆਣਾ ਮਾਰਕਾ ਗਾਇਕੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਮੰਡੀ ਦੇ ਮਾਲ ਵਜੋਂ ਵਿਕਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਮੰਡੀ ਦਾ ਉਪਭੋਗੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਅਤੇ ਹੁਣ ਦੀਆਂ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਤੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਬਲਕਿ ਹਰੇਕ ਆਮ ਬੰਦਾ ਕੇਵਲ ਵਰਤੋਂ ਜਾਂ ਵਿਕਣ ਦੀ ਸ਼ੈ ਹਨ। ਤਸਕੀਨ ਮੁਤਾਬਕ ‘ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਕੇਵਲ ਖਪਤਵਾਦੀ ਵਸਤੂ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਪਭੋਗ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮਨੋਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਮਗਰ ਔਰਤ ਹੋਂਦ ਵਜੋਂ ਮਾਨਵੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜਗੀਰੂ ਮਾਲਕੀ ਦੇ ਦਾਬੇ ਦਾ ਪ੍ਰਵਚਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।’ ਤਸਕੀਨ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਜਦੋਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਔਰਤ ਅਜੀਬ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਡ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਆਈ ਪਰ ਚਮਕੀਲੇ ਦੀ ਹਵਸ ਨਿਰੋਲ ਬਜਾਰੂ ਖਪਤ ਨਾਲ ਭਰੀ ਪਈ ਹੈ। ਜਿਸਦੀ ਪੂਰਤੀ ਜ਼ੁਰਮ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਹੋ ਕੇ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਚਮਕੀਲਾ ਵੈਲੀ ਦੀ ਸਖਸ਼ੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਦਾ ਬਾਲਣ ਝੋਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮਾਰਗ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਜੋ ਵੈਲੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਕਾਮੁਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਨਸ਼ਾ ਹੀ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ‘ਆਦਰਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ’ ਦੀ ਘਾੜਤ ਘੜਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਛਿੱਕੇ ਟੰਗੀ ਚਮਕੀਲੇ ਦਾ ਵੈਲੀ ਜਸ਼ਨ ‘ਚ ਹੈ।’ ਤਸਕੀਨ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਨਸ਼ੇ ਨਾਲ ਔਰਤ ਨੂੰ ਭੋਗਣ ਵਾਲੇ ਸਰੋਤੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੇ ਚਮਕੀਲੇ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਚਮਕੀਲਾ ਇਸ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਬੁਲਾਰਾ ਹੈ ਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਪੀੜਤ ਔਰਤ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਮ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹੀ ਕੁੜੀ ਹੈ। ਪਰ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਸਮਕਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਸੱਤਾ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖਾੜਕੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਅਸਾਵੀਂ ਜੰਗ ਲੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੜਾਕੂਆਂ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਆਵਾਮ ਖੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਠਾਹਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਚਮਕੀਲਾ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਮਾਇਆ ਲਈ ਜੋ ਔਰਤ ਵਿਰੋਧੀ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਜਬਰੀ ਭੋਗ ਦਾ ਮੁਹਾਵਰਾ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਵਾਮ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਔਰਤ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿੱਚ ਧੀ ਭੈਣ, ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਚਮਕੀਲੇ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਵੱਡਾ ਵਿਵਾਦ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚਮਕੀਲਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਸ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦਰਕਿਨਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਮ ਪਿੰਡ ਦੀ ਔਰਤ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਹੈ। ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਅਖਾੜੇ ਪਿੰਡੋਂ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਉਨਾਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਹੀ ਲੱਗਦੇ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਲੁੱਚੇ ਗੀਤ ਜਾਂ ਲੁਚੀ ਗਾਇਕੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਮ ਬੰਦੇ ਦੀ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਚਮਕੀਲਾ ਆਪਣੇ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਚਮਕੀਲੇ ਦਾ ਕਤਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪ੍ਰਵਚਨ ਵੱਲੋਂ ਚਮਕੀਲੇ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ‘ਪੀੜਤ ਦਲਿਤ ਗਾਇਕ’ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਮਕੀਲਾ, ਜੋ ਔਰਤ ਉੱਤੇ ਧਿੰਗੋਜੋਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਬੁਲਾਰਾ ਸੀ, ਉਹੀ ਚਮਕੀਲਾ ਸੱਤਾ ਨਾਲ ਚਲਦੀ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਰਾ ਦੋਸ਼ ਖਾੜਕੂਆਂ ਉੱਪਰ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

3
ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਦੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿੱਚ ਚਮਕੀਲਾ ਸੱਤਾ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨੀ ਸਾਧਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਹਕੂਮਤਾਂ ਕਲਾ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਗਾਵਤੀ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਉੱਤਰ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਬਦਲੇ ਸੁਹਜ ਅਨੰਦ ਦਾ ਖਿਆਲ ਵੀ ਵੇਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਦੀ ਥਾਂ ਕਲਾ ਦਾ ਅਸਰ ਸਿੱਧਾ ਛੇਤੀ ਅਤੇ ਜਿਆਦਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਲਾ ਦੀ ਹਥਿਆਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸਾਰਾ ਸਮਾਜ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਜੋਂ ਖੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਜਾਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਣ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਲੋਕ ਹਕੂਮਤਾਂ ਦੀ ਉਤਸ਼ਾਹੀ, ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਜਾਂ ਵਿਕਾਸ ਆਦਿ ਨੀਤੀ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕਲਾ ਦਾ ਮੁਜਾਹਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।’ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਗਾਵਤੀ ਜੰਗਾਂ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਕਲਾਕਾਰ ਸੱਤਾ ਦਾ ਸੰਦ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸੱਤਾ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੁਹਈਆ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਚਮਕੀਲੇ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੁਹਈਆ ਕਰਵਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਸੁਰੱਖਿਆ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ ਬਾਗੀਆਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਕਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਕਲਾਕਾਰ ਬਾਗੀਆਂ ਹੱਥੋਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਸੱਤਾ ਉਸਨੂੰ ਪੂਰੇ ਜੋਰ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪੈਂਤੜੇ ਲਈ ਵਰਤਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਕਲਾਕਾਰ ਬਾਗੀਆਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਮਜਲੂਮ ਬਣਾ ਕੇ ਨਵੀਂ ਵਿਆਖਿਆ ਵਿੱਚ ਪਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਆਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਵਚਨ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬਾਗੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਚਮਕੀਲੇ ਨੂੰ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਖਿਲਾਫ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

3
ਅੱਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਨੂੰ ਨਿਗੂਣੀ ਜਾਣਨਾ, ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਵਡਿਆਈ, ਵੈਲੀਪਣੇ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਹੋਣਾ ਤਸਕੀਨ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਚਮਕੀਲੇ ਨੂੰ ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਅਖਾੜਿਆਂ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਮੰਨੇ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਕਿ ਨਸ਼ੇ ਨੂੰ ਆਦਰਸ਼ ਬਣਾ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਹੀਣੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਜੀਨਜ਼ ਵਿਚ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਡੀ ਐਨ ਏ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ ਜੱਟ ਨੂੰ ਜੱਟਵਾਦੀ/ਵੈਲੀ ਬਣਨ ਦੀ ਗੁੜਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਕੰਮ ਕੇਵਲ ਸੈਕਸ, ਹਿੰਸਾ ਤੇ ਨਸ਼ਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਜੱਟ ਗਾਇਕਾਂ ‘ਚ ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਅਲਾਮਤਾਂ ਕੁੱਟ ਕੇ ਭਰੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਦਰਸ਼ ਨਾਇਕ ਨੂੰ ਚਮਕੀਲੇ ਤੋਂ ਵੀ ਉਪਰਲੀ ਸਟੇਜ ਡਰੱਗ ਲੋਰਡ ਪਾਬਲੋ ਐਸਕੋਬਾਰ ਜਿਹੇ ਸਰਵਵਿਆਪੀ ‘ਮਸੀਹਾ’ ਤੱਕ ਲੈ ਗਏ ਹਨ।’ ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਹਾਲ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਸ਼ੇ ਅਤੇ ਵੈਲੀਪਣੇ ਨੂੰ ਆਦਰਸ਼ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਪਾਸੇ ਉਹ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਨੂੰ ਤਾਕਤਵਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਕ ਲੋਕ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਅਦਾਰੇ ਜਿਹੜੇ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਚਨ ਖੜਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹ ਅਦਿਖ ਰੂਪ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਨਸ਼ੇ, ਔਰਤ ਵਿਰੋਧੀ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਵੈਲੀਪਣੇ ਨੂੰ ਉਭਾਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਤਸਕੀਨ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਗੀਤ ਕਿਸੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਇਖਲਾਕਹੀਣ, ਇਮਾਨਫਰੋਸ਼, ਜ਼ਮੀਰਫ਼ਰੋਸ਼, ਮਾਨਵੀ ਮੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਸੱਖਣੀ ਅਨੈਤਿਕ ‘ਮਰਦਾਨਗੀ’ ‘ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਹਿਜੀਬ ਤੋਂ ਅਭਿੱਜ ਹੈ। ਕਾਮਨਾ ਦਾ ਹਾਬੜਾ ਉਸਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਲਿੰਗਕ ਆਨੰਦ ਵਿਚ ਢਾਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਖਪਤਵਾਦੀ ਹਵਸ ਦੇ ਭੋਖੜੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਔਰਤ ਦੇਹ ਇਕ ਖਪਤਵਾਦੀ ਵਸਤੂ ਹੈ। ਜਿਸਨੂੰ ‘ਮਾਲ ਪੂੜਿਆਂ ਵਾਂਗ ਦਿਹਾੜੀ ‘ਚ ਕਈ ਵਾਰ ਹਿੰਸਕ ਸੈਕਸ ਲਈ ਝੱਫਿਆ’ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਲਈ ਧਨ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਬੇਇੰਤਹਾ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਐਸਾ ਫੈਂਟੇਸੀ ਭਰਿਆ ਜਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਕਾਮੁਕ ਪਾਗ਼ਲਪਨ ਦੇ ਰਸਤਿਉਂ ਹੋ ਕੇ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਜ਼ਿਹਨੀ ਚਿੱਤਰਪੱਟ ‘ਤੇ ਸੈਕਸ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਜੁਰਮ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਹੀ ਇਕ ਮਾਤਰ ਰਾਹ ਹੈ। ਜਿਸਦੀ ਭਰਪਾਈ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਹਾਇਕ ਨਸ਼ੇ ਨਾਲ ਨੱਕੋ ਨੱਕ ਭਰੀ ਪਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਔਰਤ ਦੀ ਤਹਿ ਚਮਕੀਲੇ ਦਾ ਮਰਦ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਵਿਚ ਭੈਣ ਦੀ ਨਣਾਨ, ਪਿਉ ਦੀ ਕੁੜਮਣੀ, ਸਾਲੀ, ਭਰਜਾਈ ਸਭ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਉਸਦੀਆਂ ਇਛਾਵਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੀ ਪਤੀ ਕੋਲੋਂ ‘ਹਿੱਕ ਉੱਤੇ ਸੋ ਜਾ ਵੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਬਣਕੇ’ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਵ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪਤਨੀ, ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ, ਰਿਸ਼ਤੇ, ਵੇਸਵਾ ਸਭ ਇੱਕੋ ਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹਵਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜ-ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਭਿੰਨਤਾ ਵੀ ਗੌਣ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਤੀਵੀਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ‘ਤਹਿ ਲਾਉਣਾ’ ਚਮਕੀਲੇ ਦੀ ਫੈਂਟੇਸੀ ਦਾ ਕੁੱਲ ਜੋੜ ਹੈ।’

ਚਮਕੀਲਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਔਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਮਾਹੌਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ। ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਮੁਨਾਫੇ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਸੰਦ ਹੈ ਕੋਈ ਜਿਉਂਦੀ ਜਾਗਦੀ ਮਾਨਵੀ ਸ਼ੈ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਲਈ ਸ਼ੀਲਾ ਜੋਇ ਜੈਫਰੇਜ (Sheila Joy Jeffreys) ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਉਸਨੇ ਕਾਮ ਵਪਾਰ ਉੱਪਰ ਗੌਲਣਯੋਗ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਚਮਕੀਲਾ ਪੰਜਾਬੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਮੰਡੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਮੁਕ ਚੀਜ਼ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਖਪਤਕਾਰ। ਚਮਕੀਲਾ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰੇਮਕਾ, ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਹਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਵੇਸ਼ਵਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨੂੰ ਉਲਟੇ ਗੇੜ ਰੱਦ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਤਸਕੀਨ ਮੂਜਬ ‘ਚਮਕੀਲਾ ਅਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਕਰੇਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਾਨਵੀ ਸਮਾਜਿਕ ਮਰਯਾਦਾ, ਰਿਸ਼ਤੇ-ਨਾਤੇ ਉਸਦੇ ਕਾਮੁਕ ਭੋਖੜੇ ਅੱਗੇ ਬੌਣੇ ਹਨ। ਜੇ ਕੋਈ ਉਸਦੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਰਾਹੀਂ ਠੋਕਿਆ ਜਾਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।’ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਔਰਤ ਅਜਿਹੇ ਕਾਮੁਕ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀ ਵਸਤੂ ਹੋ ਜਿਸਦਾ ਨਾ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਹੋਂਦ, ਜਿਵੇਂ ਮੱਧਕਾਲੀ ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ ਔਰਤ ਇਕ ਪੂਰਨ ਬਰਾਬਰਤਾ ਦੀ ਇਕਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਪੁਰਖ ਤੰਤਰੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀਆਂ ਚੂਲਾਂ ਹਿਲਾਉਂਦੀ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਂਦ ਵਜੋਂ ਵਿਚਰਦੀ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਵਾਰਿਸ ਦੀ ਹੀਰ ਅਤੇ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ‘ਕੰਜਰੀ’। ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਔਰਤ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿੰਸਕ ਪੁਰਖ ਤੰਤਰੀ ਗਾਲੀ ਗਲੋਚ ਨਾਲ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, “ਮੈਂ ਮਾਰੂ ਧੌਣ ਵਿਚ ਹੂਰੇ ਸਾਲੇ ਦੀ ਏ ਬੋਲੀ ਜਾਨੀ ਏਂ”। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਔਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਚਮਕੀਲਾ ‘ਤੂੜੀ ਦੀ ਪੰਡ’ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਖੋਲਦਾ ਨਹੀਂ ਖਿੰਡਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵਚਨ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਇਸ ਲਈ ਚਮਕੀਲੇ ਦਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਹੋਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਗੋਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਚਮਕੀਲਾ ਵੀ ਉਸਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਰਾਹੀਂ ਠੋਕੇ ਜਾਣ ਦਾ ਧਾਰਨੀ ਸੀ।

ਤਸਕੀਨ ਚਮਕੀਲੇ ਦੀਆਂ ਫੈਂਟਸੀਆਂ ਵਿਚਲੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ‘ਬੇਬੀਡੌਲ’ ਆਖਦਾ ਹੈ। ‘ਬੇਬੀਡੌਲ’ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਦ ਹੈ ਜੋ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਖਪਤਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤਸਕੀਨ ਅਨੁਸਾਰ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਨੂੰ ‘ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਮਰਦਾਵੇਂ ਦਾਬੇ ਰਾਹੀਂ ਕਾਬੂ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਜਗੀਰੂ ਸ਼ਰਤ ਹੈ। ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਪੋਰਨੋਗਰਾਫ਼ੀ ਦਾ ਗਹਿਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ, ਫਾਸੀਵਾਦੀ ਕਾਸਟਿਊਮ ਅਤੇ ਪੋਰਨੋਗਰਾਫੀ ਦਾ ਗਹਿਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਰਦ ਔਰਤ ਨਾਲ ਕਾਮੁਕਤਾ ਨੂੰ ਹਿੰਸਕ ਰੂਪ ‘ਚ ਕਸ਼ਟ ਪਹੁੰਚਾ ਕੇ ਆਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚਮਕੀਲਾ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਆਡੀਉ ਕਾਮੁਕਗ੍ਰਾਫ਼ੀ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਦੇ ਕਾਮੁਕ ਭੋਖੜੇ ਨੂੰ ਜਸ਼ਨ ਵਿਚ ਖਿਆਲੀ ਸੈਕਸ ਦੀ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਾਮੁਕ ਹਿੰਸਾ ਰਾਹੀਂ ਔਰਤ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਕਰਾ ਕੇ ਮਰਦ ਦੀ ਮਰਦਾਨਗੀ ਨੂੰ ਚਮਕਾਉਂਦਾ/ਪੱਠੇ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।’

4
‘ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ’ ਵਿੱਚ ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਤਾ ‘ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਹਸਤੀ ਨੂੰ ਕਲਪਨਾ ਵਿੱਚ ਮੇਟਣ ਲਈ ਕਲਾ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਲਾ ਉਹ ਰਾਹ ਹੈ ਜਿਥੇ ਬੰਦਾ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਜ਼ਾਦ ਹੈ ਕਿਸੇ ਤੱਥ ਦਲੀਲ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਜਾਂ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਬੰਨਣ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।’ ਤਸਕੀਨ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਖਪਤਕਾਰ ਅਜਿਹਾ ਅਤਾਰਕਿਕ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਾਮ ਭੋਖੜੇ ਵਿਚ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਉੱਪਰ ਕੋਈ ਗੌਰ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸਦੀ ਫੈਂਟੇਸੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸਾਰੇ ਕਥਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿਚ ਕੈਦ ਹੋ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਥਾ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕਾਰਜ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣਿਕ ਗ੍ਰੰਥ ਵੀ ਚਮਤਕਾਰੀ ਕਥਾ ਸੰਸਾਰ ਰਾਹੀਂ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਅਤਾਰਕਿਕ/ਇਤਿਹਾਸਹੀਣ ਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਤਿਹਾਸਹੀਣ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਹੋਣ ਦੀ ਜਦੋਜਹਿਦ ਤੋਂ ਵਿਰਵੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।’ ਚਮਕੀਲਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਹੀਣ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਤੋਂ ਵਿਰਵਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਹਕੂਮਤ ਨਾਲ ਅਸਾਵੀਂ ਜੰਗ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਚਮਕੀਲਾ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਹੋਣ ਦੀ ਥਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਜਾਤਵਾਦੀ ਭਾਰਤੀ ਹਕੂਮਤ ਵੱਲ ਖੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਤਸਕੀਨ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਕਾਰਾਂ, ਗਾਇਕਾਂ, ਪਾਪੂਲਰ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਹੇਠ ਲੈਂਦਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ “ਜਦੋਂ ਚਮਕੀਲਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਹਾਲੇ ਵੀ ਆਦਰਸ਼ ਆਈਕਨ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪਤਨ ਹੋਣਾ ਤੈਅ ਹੈ।” ਤਸਕੀਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਇਹ ਟੇਵਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਹੀਣ ਹੋ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਖੜਨ ਦੀ ਥਾਂ ਸੱਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫੇ ਲਈ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਆਕਰਣ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫੇ ਵਿੱਚ ਘਾਟਾ ਹੀ ਘਾਟਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਲੋਕ ਮੁਨਾਫੇ ਵੱਲ ਖੜ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਜਿਹੜਾ ਵਰਗ ਰੋਕ ਜਾਂ ਘੇਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਿਦਵਾਨ ਤਬਕਾ ਵੀ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਿਦਵਤਾ, ਮੀਡੀਆ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ, ਅਕਾਦਮਿਕਤਾ ਆਦਿ ਸਭ ਸਵਾਲ ਹੇਠ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

5
ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹਰ ਔਰਤ, ਹਰ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਬੰਦਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਫਿਕਰਮੰਦ ਹੈ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨੀ ਦੇ ਕਾਤਲ ਆਖਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਸਕੀਨ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿਚਲੇ ਪਾਤਰ ਅਮਾਨਵੀ ਕਾਮੁਕਤਾ ਨੂੰ ਹੰਢਾਉਂਦੇ ਜੁਰਮ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਹਿੰਸਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਡੋਜ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਬੰਦਾ ਨਾ ਰਹਿਣ ਦੇਵੇ।’ ਜੋ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਚਮਕੀਲੇ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਰਦਮੰਦ ਕਿਵੇਂ ਆਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਲਾ ਰਾਹੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਅਮਾਨਵੀ ਅਤੇ ਇਖਲਾਕਹੀਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਜਦੋਂਕਿ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸੈਂਸਰ ਬੋਰਡ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਬੋਲ/ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੰਘਣ ਦਿੰਦਾ ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਅਧੀਨ ਸਮਾਜਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸਭ ਕੁਝ ਕਲਾ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਲੰਘਾ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਚਮਕੀਲਾ ਫਿਲਮ ਇਸੇ ਕਵਾਇਦ ਦਾ ਇੱਕ ਪੜਾਅ ਹੈ।

ਮਨੋਰੰਜਨ ਇਕ ਮਾਨਸਿਕ ਨਸ਼ਾ ਹੈ। ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਜੰਗ ਦੇ ਖਿਚਾਅ-ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਅਸਰ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਵਧਦੀ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਿਆਖਿਆ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਦੀ ਲੋੜ ਵਧਦੀ ਹੈ।’ ਇਸੇ ਪੜਾਅ ਤੇ ਸੱਤਾ ਕਲਾ ਉਤਾਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ। ਚਮਕੀਲਾ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਸੱਤਾ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਰੋਧੀ ਮਨੋਰੰਜਨੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਤਸਕੀਨ ਪਛਾਣਦਾ ਹੈ, ‘ਉਸ (ਚਮਕੀਲੇ) ਨੇ ਕਾਮਨਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕ/ਬਿੰਬ ਦੇ ਪ੍ਰੰਪਰਿਕ ਗਾਇਨ ਨਾਲੋਂ ਤੋੜ ਕੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਕਥਾ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਹਿਲਾਂ ‘ਹਿੱਕ ਤੇ ਤਵੀਤੜੀ’ ਆਦਿ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਰਾਹੀਂ ਇਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਆਨੰਦ ਨਾਲ ਸਰਾਬੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਚਮਕੀਲੇ ਨੇ “ਹਿੱਕ ਉੱਤੇ ਸੋ ਜਾ ਵੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਬਣਕੇ” ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਸਰੋਤੇ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਗੰਢ ਲਈ। ਉਸਦੀ ਠੇਠ ਮੁਹਾਵਰਾਮਈ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਉਸਾਰੀ ਫੈਂਟੇਸੀ ਅਤੇ ਸੁਰ-ਤਾਲ ਸਰੋਤੇ ਨੂੰ ਕੀਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਵੇਕ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾ ਅਰਥ ਅਰਥਹੀਣ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹੋ ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਜਾਦੂਗਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਕਾਰੀ ‘ਚ ਉਲਝਿਆ ਉਸਦਾ ਖਪਤਕਾਰ ਮਦਹੋਸ਼ੀ ਦੇ ਆਲਮ ‘ਚ ਹੋਸ਼ ਗੁਆ ਲੈਂਦਾ। ਇਹ ਤਲਿਸਮ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਹਕੀਕੀ ਸਮਾਜਿਕ ਘੁਟਨ ‘ਚੋਂ ਦੂਰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੋਣ ਦੀ ਜਦੋ-ਜਹਿਦ ਤੋਂ ਬੇਮੁੱਖ ਭਾਂਜ ਦੇ ਰਾਹੇ ਹੋ ਤੁਰਦਾ ਹੈ।’

ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਚਮਕੀਲਾ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਤੋਂ ਭਜਾ ਕੇ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਤਸਕੀਨ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿੱਚ ਆਖਦਾ ਹੈ ‘ਚਮਕੀਲੇ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਨਵੇਂ ਮਾਲੀ ਸਾਧਨਾਂ ‘ਤੇ ਕਾਬਜ ਧਿਰ ਤੋਂ ਖ਼ੌਫ਼ ਦਾ ਰਾਹ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਜਬਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੇ ਨਿਖੇਧ ੱਚੋਂ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਰਾਹ ਚੁਣਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਾਕਮ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਜਿਹੇ ਅਹਿਸਾਸਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦਾ ਰਾਹ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਜਮਾਤੀ ਟਕਰਾਅ ਦਾ ਹਿੰਸਾ ਨਾ ਬਣ ਸਕਣ। ਸਥਾਪਤੀ ਅਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।’ ਚੱਲ ਰਹੀ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਨਿਭਾ ਗੱਦਾਰੀ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਮਕੀਲੇ ਵਰਗੀ ਗਾਇਕੀ ਦੁਆਰਾ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਤੋਂ ਭਾਂਜਵਾਦੀ ਬਣਾਏ ਬੰਦੇ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਅੱਜ ਤੋਂ 40 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

6
ਤਸਕੀਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਗੱਡੀਆਂ, ਬਰੈਂਡ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਾਜ਼ਾਰੂ ਸਿੰਗਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਔਰਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਣ ਪੋਰਨ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਅਲਾਮਤਾਂ ਉੱਪਰ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਚਮਕੀਲਾ ਉਸ ਕੈਲੀਬਰ ਦਾ ਗੀਤਕਾਰ/ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ ਜੋ ਅਮਰੀਕਣ ਪੋਰਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੇ ਵਾਸਤਵਿਕ ਰੂਪ ‘ਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਆਡੀਉ ਕਾਮੁਕਗ੍ਰਾਫੀ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਲੈ ਗਿਆ। “ਰੰਨਾਂ ਦਾ ਗਾੜੂ ਤੇ ਠਰਕੀ ਭਾਰੂ” ਰਾਹੀਂ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ‘ਮੁਨਾਫ਼ੇ’ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਨੂੰ ਚਮਕੀਲੇ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੇ ਆਥਾਹ ਬਲ ਬਖਸ਼ਿਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਅੰਦਰ ਹਵਸ ਦਾ ਭੋਖੜਾ ਭਰ ਦਿੱਤਾ। … ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਅਤਾਰਕਿਕ ਭਾਵ ਗ਼ੈਰ ਕੁਦਰਤੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕਾਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਉਸਦੀਆਂ ਵਿਵੇਕੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲੋਂ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ‘ਚੋਂ ਉੱਭਰੀ ਸੋਚ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਆਈਕਨ ਚਮਕੀਲਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਖਪਤਕਾਰ ਹੋਣ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦਾ ਵਡਿਆਉਂਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਸਮਾਜ ਦਾ ਪਤਨ ਹੋਣਾ ਤੈਅ ਹੈ।’ ਤਸਕੀਨ ਨੂੰ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਪਤਨ ਤੈਅ ਹੋਣਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਸ਼ੇ, ਪੋਰਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਔਰਤ ਵਿਰੋਧੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ-ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਵਰਤਾਰੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖਿਲਾਫ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਨੇ ਜਦੋਜਹਿਦ ਕਰਨੀ ਸੀ ਚਮਕੀਲਾ ਉਸੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਘੁਟਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਮਕ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਰਾਹੀਂ ਨਸ਼ੀਲੇ ਆਨੰਦ ਰਾਹੀਂ ਮਦਹੋਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਬੰਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਖਪਤਕਾਰੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਚੰਗਾ ਗਾਹਕ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਤਸਕੀਨ ਚਮਕੀਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਵਿੱਚ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਮੂਹਿਕ ਬਲਾਤਕਾਰੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣ ਵੇਖਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਚਮਕੀਲਾ ਔਰਤ ਦੇਹ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਲਈ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀ ਮਰਦਾਵੀ ਦਲੇਰੀ ਭਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ‘ਬਾਘ’ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।’

7

ਉਪਰੋਕਤ ਚਰਚਾ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਚਮਕੀਲਾ ਨਸ਼ੇ, ਔਰਤ ਨਾਲ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ, ਮਰਦਾਵੀਂ ਕਾਮੁਕ ਹਿੰਸਾ, ਵੈਲੀਪਣੇ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਹੈ। ਉਹ ਅੱਜ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਕਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਖਪਤਕਾਰ ਬਣਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚਮਕੀਲੇ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਬਣਾਉਣਾ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜਬਰੋ ਜੁਲਮ ਹੈ। ਲੋਕ ਹਿਤੂ ਨੁਕਤਾ ਨਿਗਾਹ ਤੋਂ ਚਮਕੀਲਾ ਫਿਲਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੋਣ ਦੀ ਵੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਚਮਕੀਲਾ ਉਨਾਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦਾ ਸੰਦ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜਿਨਾਂ ਖਿਲਾਫ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਦਬੇ ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਘਾਲਣਾ ਘਾਲ ਕੇ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚਾ ਲੜਿਆ। ਚਮਕੀਲੇ ਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲੈਣਾ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚੇ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਉੱਪਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪਾਣੀ ਫੇਰਨਾ ਹੈ।

By ਡਾ. ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ

Tags: Dr. Sikander Singh

ਖਾਸ ਖਬਰਾਂ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਜੂਨ ’84 ਦੀ 40ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਪੰਥਕ ਇਕਸੁਰਤਾ ਦਾ ਮਹੌਲ ਸਿਰਜਿਆ ਜਾਵੇ: ਪੰਥ ਸੇਵਕ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ

April 18, 2024

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ- ਪੰਥ ਸੇਵਕ ਜੁਝਾਰੂ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜੂਨ 1984 ਵਿਚ ਵਾਪਰੇ ਤੀਜੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜੀਆਂ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਪੰਥਕ ਇਕਸੁਰਤਾ ਦਾ ਮਹੌਲ ਸਿਰਜਣ ਲਈ ਉਚੇਚੇ ਯਤਨ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਪੰਥ ਸੇਵਕ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਭਾਈ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਨਰਾਇਣ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਅਕਾਲਗੜ੍ਹ, ਭਾਈ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭਲਵਾਨ, ਭਾਈ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਖੰਡੇਵਾਲਾ, ਭਾਈ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮੁਗਲਵਾਲ, ਭਾਈ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਝੰਜੀਆਂ, ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ, ਭਾਈ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮਹਿਰਾਜ, ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫਗਵਾੜਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਡੋਡ ਨੇ ਇਕ ਸਾਂਝੇ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਤੀਜੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਮੌਕੇ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਫੌਜੀ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਬਿਪਰਵਾਦੀ ਦਿੱਲੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਪੰਜ ਸਦੀਆਂ ਦਾ ਵੈਰ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੇ ਯੌਧਿਆਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਦੀ ਅਜ਼ਮਤ ਲਈ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਪਾ ਕੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੈੜ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਮੁੜ ਪਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਉਹਨਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਤੇ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਵਿਚ ਪਾੜੇ ਪਾਉਣ ਤੇ ਬੇਇਤਫਾਕੀ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦਾਂ, ਖਾੜਕੂ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਸਿੱਖ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ ਵਿਰੁਧ ਕੂੜ ਪਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਰੁਧ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਦੀ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਖਾੜਾ ਅਤੇ ਸੰਦ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹੀ ਕਈ ਹਿੱਸਾ ਜਾਣੇ-ਅਣਜਾਣੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਬੇਇਫਾਕੀ ਵਧਾ ਕੇ ਹਕੂਮਤੀ ਏਜੰਡੇ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਤੀਜੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੀ 40ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਵਿਚ ਆਪਸੀ ਸੰਵਾਦ ਦਾ ਮਹੌਲ ਸਿਰਜਣ ਲਈ ਉਚੇਚੇ ਸਮਾਗਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਭਨਾ ਸਿੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਸੀ ਵਿਵਾਦ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਪੂਰਨ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਪੰਥ ਸੇਵਕਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ, ਜਥਿਆਂ, ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ-ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਮੇਟੀਆਂ ਨੂੰ ਤੀਜੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੀ 40ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ, ਗੁਰਮਤਿ ਸਮਾਗਮ, ਸੈਮੀਨਾਰ, ਵਿਚਾਰ-ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਗਮ ਉਲੀਕਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹਨਾ ਸਮਾਗਮਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਸਾਹਮਣੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦਾ ਸੱਚ ਤੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰੇਰਣਾਮਈ ਇਤਿਹਾਸ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਪੰਥ ਸੇਵਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵੇਲੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਦਾ ਮਹੌਲ ਹੈ ਤੇ ਆਲਮੀ ਨਿਜ਼ਾਮ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਆਪਣੇ ਭੂ-ਰਣਨੀਤਕ (ਜੀਓ-ਪੁਲਿਟਿਕਲ) ਸਥਿਤੀ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਇਤਿਹਾਸ ਕਰਕੇ ਆਲਮੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਅਖਤੀਆਰ ਕਰ ਗਏ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੀ 40ਵੀਂ ਯਾਦ ਮੌਕੇ ਸੰਗਤਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਸੇਧ ਮਿੱਥਣ ਲਈ ਉਚੇਚੀਆਂ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾਵਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਤਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਸਾਂਝੀ ਤਜਵੀਜ਼ਤ ਸੇਧ ਉਭਾਰ ਸਕੀਏ।

⊕ ਹੋਰ ਸਬੰਧਤ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹੋ-

• ਜੂਨ 84 ਦੇ 40 ਸਾਲ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਯਾਦ ਕਰਨ ਸਿੱਖ ?
• ਖਾਲਸਾ ਸਾਜਨਾ ਦਿਹਾੜੇ ਦੌਰਾਨ ਪੰਥ ਸੇਵਕਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ

By ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਬਿਊਰੋ

Tags: Bhai Amrik Singh Isru, Bhai Daljit Singh Bittu, Bhai Hardeep Singh Mehraj, Bhai Lal Singh Akalgarh, Bhai Manjeet Singh Phagwara, Bhai Narain Singh Chaura, Bhai Rajinder Singh Mughalwal, Bhai Satnam Singh Jhanjian, Bhai Satnam Singh Khandewal, Bhai Sukhdev Singh Dod, Ghallughara June 1984, June 1984, Panth Sewak, ​​Bhai Bhupinder Singh Bhalwan

ਖਾਸ ਲੇਖੇ/ਰਿਪੋਰਟਾਂ » ਲੇਖ

ਬੰਬ ਪਰੂਫ਼ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਪੁਲ : ਵਿਕਾਸ ਕਿ ਵਿਨਾਸ਼?

April 17, 2024

ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਅੰਦਰ ਪਿਛਲੇ 15 ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸੜਕਾਂ – ਪੁਲਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਜ਼ੋਰਾਂ ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਵੇਲਾ ਸੀ ਕਿ ਛੋਟੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜ-ਮਾਰਗਾਂ ਤੇ ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਹੀ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਕਿਸੇ ਵਾਹਨ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਲੰਘਣ ਲਈ ਦੂਜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਆਉਂਦੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਲੰਘ ਜਾਣ ਤੱਕ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਸੀ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਇੰਝ ਕਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ 15-20 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤੇ ਰਾਜ – ਮਾਰਗ ਸਰਹੰਦ – ਪਟਿਆਲਾ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਵਰਗੇ ਹੀ ਸਨ। ਨਵੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਅਤੇ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਧਾਰ ਵਾਲੀਆਂ ਚੌੜੀਆਂ ਬਹੁ-ਮਾਰਗੀ (ਮਲਟੀਪਲ – ਲੇਨ) ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਹੋਇਆ ਵਾਧਾ, ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ‘ਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਾਖੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਇਸਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ‘ਚ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵਪਾਰ, ਆਮਦ – ਦਰਾਮਦ, ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਅਤੇ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਨਵੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਅਤੇ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਸੜਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਪੁਲ ਭਵਿੱਖ ਚ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰਵਾਰ (ਬਾਈਪਾਸ) ਸੜਕ ਕੱਢਦਿਆਂ, ਰੇਲ ਲੀਹਾਂ, ਜੋੜਨੀਆਂ (ਲਿੰਕ) ਸੜਕਾਂ ਆਦਿ ਦੇ ਉੱਪਰ ਤੋਂ ਪੁਲ ਬਣਾ ਕੇ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਗਤੀ ਚ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ‘ਚੋਂ ਹੋ ਕੇ ਲੰਘਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਪੁਲ ਬਣਾ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਬਾਹਰਲੀ ਆਵਾਜਾਈ ਉੱਪਰ ਦੀ ਚੱਲਦੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ।

ਇਹਨਾਂ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਲ ਬਣੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਨ : ਮਿੱਟੀ ਵਾਲੇ ਪੁਲ (ਅਰਥਨ ਬ੍ਰਿਜ) ਅਤੇ ਥੰਮਾਂ ਵਾਲੇ ਪੁਲ (ਐਲੀਵੇਟਡ ਬ੍ਰਿਜ)। ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੀ ਹੋ ਕੇ ਲੰਘਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸੜਕਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਪੁਲ ਹੇਠਾਂ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦਾ ਰਾਹ ਅਤਿ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ, ਓਥੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਥੰਮਾਂ ਵਾਲੇ ਪੁਲ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਨਿੱਕੇ ਕਸਬਿਆਂ, ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਜੋੜਨੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਰੇਲ ਲੀਹਾਂ ਆਦਿ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਾਲੇ ਪੁਲ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਮਿੱਟੀ ਵਾਲੇ ਪੁਲਾਂ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਪੱਕੇ ਬਣਾਉਟੀ ਖਾਲੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਖਾਲੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਪੁਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਰੱਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਖਾਲਿਆਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਪਿਛਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਮੀਹਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਦਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਥੰਮਾਂ ਵਾਲੇ ਪੁਲਾਂ ਉੱਤੇ ਮੀਹਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਪਾਈਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੁਲਾਂ ਹੇਠਾਂ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਣਾਉਟੀ ਖਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵਿੱਥ ਛੱਡ ਕੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਪਾਉਣ ਲਈ ਢਾਂਚੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ /ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਥੰਮਾਂ ਵਾਲੇ ਪੁਲਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਵੀ ਧਰਤੀ ਹੇਠਾਂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਢਾਂਚੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਅਥਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ 2013 ਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਚ ਪਾਣੀ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਪਾ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਗੱਲ ਆਖੀ ਗਈ। 2009 ਅਤੇ 2010 ‘ਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਮਹਿਕਮੇ ਵੱਲੋਂ ਜ਼ਾਰੀ ਹੋਏ ਪੱਤਰਾਂ ਚ ਸਾਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਕਮਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸਾਰੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਾਂਭ – ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਢਾਂਚੇ ਉਸਾਰਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰੇ ਇਹ ਠੀਕ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਹੇਠਾਂ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੇਲ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਵੇਲੇ ਪਹਿਲੇ ਪਾਣੀ (ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 5-10 ਮਿੰਟ ਵਾਲਾ) ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਹੇਠਾਂ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਛੱਤਾਂ /ਫਰਸ਼ਾਂ ਆਦਿ ਤੇ ਮਿੱਟੀ – ਘੱਟੇ ਅਤੇ ਗੰਦ – ਪਿੱਲ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਗੰਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਪਾਣੀ ਨੇ ਸ਼ੁੱਧੀਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈਆਂ ਕਈ ਤੈਹਾਂ ਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਜਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਨਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਚ ਤਾਂ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਵੀ ਮਾਹਿਰ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹਨਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦਾ ਮੀਂਹ ਅਕਸਰ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਮੀਂਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੁਆਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਘਰਾਂ ਚ ਪਹਿਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਘਰ ਦੇ ਜੀਅ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਪੁਲਾਂ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਆ ਰਿਹਾ ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਕੌਣ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਜਾਣੋ ਰੋਕੇਗਾ ? ਇਸਨੂੰ ਤਾਂ ਸਿੱਧਾ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਪਾਉਣ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ / ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਵਾਲੇ ਪੁਲਾਂ ਦੁਆਲੇ ਬਣੇ ਬਣਾਉਟੀ ਨਾਲਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਪਾਣੀ ਅਨੇਕਾਂ ਅਸ਼ੁੱਧੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ /ਜਾਵੇਗਾ । ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਘਸਦੇ ਟਾਇਰ, ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਅਣਬਲੇ ਬਾਲਣ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਅੰਸ਼, ਇਹ ਸਭ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਹੀ ਤਾਂ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਢਾਂਚਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਅੰਸ਼ ਮੀਹਾਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਚ ਘੁਲ ਕੇ ਸਿੱਧੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਣਾਉਟੀ ਖਾਲਿਆਂ ਚ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਅਣਸੋਧਿਆ ਪਾਣੀ ਸਿੱਧਾ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਢਾਂਚਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ, ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਦੇਖ – ਭਾਲ ਕੇਵਲ ਖਾਨਾ ਪੂਰਤੀ ਹੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਸੁਆਲ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਸਰਕਾਰੀ ਬਾਬੂ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੌਲੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ, ਢੁਕਵੇਂ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਹੁਕਮ ਜ਼ਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਓਥੇ ਹੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਮਾਧੋ ਵੀ ਸਤਿ ਬਚਨ ਕਹਿਕੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਤਾਮੀਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੀ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਗੰਭੀਰ ਗਲਤੀ ਦਾ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਬੂਕਰ ਬੋਰਡਾਂ, ਐਨ.ਜੀ. ਟੀ. ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਸੀਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਮਹਿਕਮਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਨੋਟਿਸ ਨਾ ਲਏ ਜਾਣਾ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਹੈ। ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਬੂਕਰ ਬੋਰਡ, ਪਾਣੀ ਵਸੀਲੇ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ ਇਸਦਾ ਨੋਟਿਸ ਲੈਣਗੇ। ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋ ਕੇ ਜਥੇਬੰਦ ਹੋਈਏ ਅਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਤੁਰੰਤ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

By ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਕੇਂਦਰ

Tags: Agriculture And Environment Awareness Center

ਆਮ ਖਬਰਾਂ

ਅਜਨਾਲਾ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਦਿੱਲੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ 

April 17, 2024

ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ: ਫਰਵਰੀ 2023 ਵਿੱਚ ਵਾਰਸ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਮੁਖੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਥਾਣਾ ਅਜਨਾਲਾ ਵਿਖੇ ਦਰਜ ਹੋਏ ਇੱਕ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਖਬਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਰੋਜਾਨਾ ਅਖਬਾਰ ਅਜੀਤ ਵਿੱਚ 16 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਛਪੀ ਇੱਕ ਖਬਰ ਮੁਤਾਬਕ ਬਲਾਚੌਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇਸ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਫਰਵਰੀ 2023 ਵਿੱਚ ਅਜਨਾਲਾ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਮੁਕਦਮਾ ਨੰਬਰ 39 ਵਿੱਚ ਨਾਮਜਦ ਕਰਕੇ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਚੁੱਪ ਚੁਪੀਤੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਅਦਾਲਤ ਵੱਲੋਂ ਉਸ ਨੂੰ 17 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਪੁਲਿਸ ਰਿਮਾਂਡ ਉੱਤੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 

ਖਬਰ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 32 ਵਿਅਕਤੀ ਗ੍ਰਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਬੀਬੀ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਹੈ।

⊕ ਹੋਰ ਸਬੰਧਤ ਖ਼ਬਰਾਂ

• ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਜਮਾਨਤ ਮਨਜ਼ੂਰ
  

By ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਬਿਊਰੋ

Tags: Ajnala, Balachaur, Waris Punjab De

ਚੋਣਵੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ » ਲੇਖ » ਸਾਹਿਤਕ ਕੋਨਾ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

“ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ” ਬਾਰੇ … (ਕਿਤਾਬ ਪੜਚੋਲ)

April 16, 2024

ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ, ਜੇਤੂ ਗੋਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ- ‘ਗੋਰਾ ਰੰਗ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ, ਕਾਲਾ ਬਦਸੂਰਤੀ ਦੀ।’ ਲੋਕ ਅੱਜ ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਸੱਚ ਮੰਨਦੇ ਨੇ। ਤੇ ਇਸੇ ‘ਨਿਖੇਧ ਜੰਗ’ ਦਾ ਮਾਰਿਆ, ਮਾਈਕਲ ਜੈਕਸਨ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਗੋਰਾ ਹੋਣ ਲਈ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਰਜਰੀਆਂ ਕਰਾਉਂਦਾ ਮਰ ਗਿਆ।

ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇੱਕ ਕਬੀਲਾ ਖੁਦ ਨੂੰ ਰਖਸ਼ਕ (ਰਖਵਾਲੇ) ਮੰਨਦਾ, ਨਰ ਬਲੀ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਸੀ। ਦੂਜਾ ਕਬੀਲਾ ਜਦ ਬਲੀ ਦੇਣ ਲੱਗਦਾ, ਰਖਸ਼ਕ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ। ਕਿਸੇ ਲੜਾਈ ਚ ਰਖਸ਼ਕ ਹਾਰ ਗਏ। ਜਦ ਜੇਤੂ ਕਬੀਲੇ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ/ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਿਰਜਿਆ ਤਾਂ ‘ਰਖਸ਼ਕ’ ‘ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ’ ਰਾਹੀਂ ‘ਰਾਖਸ਼’ ਬਣਾ ਦਿੱਤੇ। ਤੇ ‘ਵਿਆਖਿਆ ਜੰਗ’ ਰਾਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਸੂਰਤ, ਬੇਡੌਲ ਤੇ ਬੇਅਕਲ ਸਿੱਧ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਰਖਸ਼ਕ ਅੱਜ ਵੀ ਰਾਖਸ਼ ਨੇ, ਦੂਜਾ ਕਬੀਲਾ ਨਾਇਕ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਵੀ ਵਾਪਰਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਦਾਮ ਦਾ ਦੁਨੀਆ ਅੱਗੇ- ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ-ਬਰ-ਤਿਆਰ ਭੂਸਰੇ ਰਾਖਸ਼ ਦਾ ਬਿੰਬ ਸਿਰਜਿਆ। ਇੰਜ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨੂੰ ‘ਪ੍ਰਚਾਰ ਜੰਗ’ ਰਾਹੀਂ ਮਾਰਿਆ। ਫੇਰ ਰਖਸ਼ਕ ਬਣ, ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਫੇਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਚੈਨਲਾਂ ‘ਤੇ, ਸਦਾਮ ਦਾ ਬੁੱਤ ਡੇਗ ਕੇ ਉਸਦੇ ਹੀ ਲੋਕ ਚਾਬੜਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਦਿਖਾਏ ਗਏ। ਇੰਜ ਦੂਜੀ ਵਾਰ, ਉਹਨੂੰ ‘ਦ੍ਰਿਸ਼ ਜੰਗ’ ਰਾਹੀਂ ਮਾਰਿਆ। ਫੇਰ ਲੋਕ-ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ‘ਪਵਿੱਤਰ ਇਰਾਕੀ ਕਾਨੂੰਨ’ ਰਾਹੀਂ ‘ਇਨਸਾਫ’ ਕੀਤਾ। ਇੰਜ ਫੇਰ ‘ਕਾਨੂੰਨ ਜੰਗ’ ਰਾਹੀਂ ਮਾਰਿਆ। ਫੇਰ ਉਹਦੀ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਵੀਡੀਓ ਲੀਕ ਕਰਕੇ, ਦੁਨੀਆ ‘ਤੇ ਦਬਸ਼ ਪਾਈ ਕਿ ਜੇ ਸਾਡੇ ਅੱਗੇ ਕੁਸਕੇ ਤਾਂ ਦੇਖ ਲਓ ਫੇਰ।

ਪਰ ਸਭ ਕੁਝ ਸੱਤਾ ਦੇ ਹੱਥ ਵੀ ਨ੍ਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਰ ਘਟਨਾ ਦੇ ‘ਵਿਆਖਿਆ ਜੰਗ’ ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਖ ਉਭਰਦੇ ਨੇ। ਅਦਾਲਤ ਚ ਜੱਜ ਵਲੋਂ ਸਦਾਮ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣ ਲਈ ਆਖਣਾ ਤੇ ਸਦਾਮ ਵਲੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨਾ, ਖੜ੍ਹੀ ਉਂਗਲ ਤੇ ਗੜਸ ਨਾਲ ਬੋਲਣਾ, ਨਾਅਰੇ ਲਾਉਣਾ, ਜੱਜ ਨੂੰ ‘ਉਹਨਾਂ’ ਦਾ ਨੌਕਰ ਆਖਣਾ ਤੇ ਕਹਿਣਾ- ਤੂੰ ਤੇ ਤੇਰੀ ਕੋਰਟ ਜਹੰਨਮ ਚ ਜਾਓ, ਅਸੀਂ ਚੰਗੇ ਲੋਕ ਹਾਂ ਉਹ ਬੁਰੇ, ਤੁਸੀਂ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੌਣ ਹੋਂ? ਤੇ ਫਾਂਸੀ ਸਮੇਂ ਜੁਅਰਤ ਕਾਇਮ ਰੱਖੀ। ਆਪਣੀ ‘ਵਿਆਖਿਆ ਜੰਗ’ ਆਪ ਲੜੀ। ਇੰਜ ਸੂਰਮਿਆਂ ਵਾਂਗ ਲੜਨ ਨਾਲ, ਇਕ ਪਾਸੇ- ਸਦਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਦੁਨੀਆ ਚ ਹਮਦਰਦੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ- ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਥਾਣੇਦਾਰ ਬਣਨ ਦਾ ਬਿੰਬ ਬਣਿਆ। ਇੰਜ ਕਰਦਿਆਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਸਦਾਮ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਕਹਾਤਾ।

-ਜੌੜੇ-ਟਾਵਰਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਬਾਅਦ, ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਰੱਬ ਹੋਣ ਦਾ ਬਿੰਬ ਤਿੜਕ ਗਿਆ। ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ- ਆਪਣੇ ਬਿੰਬ ਦੀ ਸਲਾਮਤੀ ਲਈ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ‘ਪ੍ਰਚਾਰ ਜੰਗ’ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹ ਕਾਰਾ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਆਪ ਹੀ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਜ਼ੱਦ ਚ ਆਏ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪਤਵੰਤੇ/ਆਮ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ/ਗੱਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਹੱਕ ਚ ਮਾਹੌਲ਼ ਸਿਰਜਣ ਦੇ ਅਚੇਤ ਹੀ ਭਾਗੀਦਾਰ ਬਣ ਗਏ। ਅੰਤ, ਹਥਿਆਰ ਜੰਗ ਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਬੂਥ ਲਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਯੋਧੇ, ‘ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ’ ਚ ਪਛੜ ਗਏ।

ਉਪਰੋਕਤ ਲਿਖਤ ਚ ਮੈਂ– ਨਿਖੇਧ ਜੰਗ, ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ, ਵਿਆਖਿਆ ਜੰਗ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਜੰਗ ਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ, ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ’ ਚੋਂ ਉਧਾਰੇ ਲਏ ਨੇ। ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਜਿਵੇਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਜੰਗ, ਕਾਨੂੰਨ ਜੰਗ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਲੋਅ ਚ ਸਿਰਜੇ ਨੇ।

ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਲਿਖਦਾ ਹੈ-

ਜੰਗ ਸਿਰਫ (ਜਿਵੇਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਅਮਲ (ਜਿੱਤਾਂ, ਹਾਰਾਂ, ਜਖਮਾਂ, ਨੁਕਸਾਨਾਂ, ਘਾਟਿਆਂ ਅਤੇ ਮੌਤਾਂ ਆਦਿ ਸਭ ਕੁਝ) ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੱਕੇ ਅਰਥ ਦੇਣ ਦੀ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਹੈ। ਜਿੰਦਗੀ, ਜਹਾਨ ਤੇ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਬੰਦੇ ਦੀ ਸਦੀਵੀ ਜੰਗ ਹੈ।

ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਦੌਰ ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਦਾ ਬਹੁਤ ਅਹਿਮ ਪਰ ਥੁੜ-ਚਿਰਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਸਦੀਵੀ ਹੈ ਤੇ ਸਵਾਲ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਸਵਾਲਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਸਮਿਆਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਅਸਰ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।

ਆਪਣੇ ਸੁਭਾਅ ਤੋਂ ਉਲਟ, ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਮੈਂ ਦਮ ਲੈ-ਲੈ ਪੜ੍ਹੀ ਹੈ, ਪਾਠ-ਦਰ-ਪਾਠ। ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਗਹਿਰੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਿਤਾਬ ਛੇਤੀ ਹੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਥਕਾ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਪੜ੍ਹਨ ਬਾਅਦ, ਰੁਕ ਕੇ ਸੋਚਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ, ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਚ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਪੜ੍ਹਿਆ ਵਿਚਾਰ ਕਈ ਵਾਰ, ਕਿਸੇ ਜਾਣਕਾਰੀ/ਘਟਨਾ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ, ਫੇਰ ਗੇੜ ਚ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ- ਕਿਤਾਬ ਚੋਂ ਵਿਚਾਰ ਪੜ੍ਹਿਆ- ‘ਜਦ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈ ਬੇਪਤੀ ਦਾ ਇਨਸਾਫ਼ ਲੋਕ ਜਾਬਰ ਹਕੂਮਤਾਂ ਕੋਲੋਂ ਹੀ ਮੰਗਣ ਲਗਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਫ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਕੂਮਤਾਂ ਦੇ ਨਿਆਈ ਹੋਣ ਉਤੇ ਮੋਹਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ’- ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਪੜ੍ਹਨ ਸਾਰ ਮੈਨੂੰ- ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਕਤਲੇਆਮ ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਹਕੂਮਤ ਤੋਂ ਹੀ ਇਨਸਾਫ ਮੰਗ ਕੇ, ਸਿੱਖਾਂ ਵਲੋਂ ਹਕੂਮਤ ਨੂੰ ‘ਇਨਸਾਫ ਦਾਤਾ/ਮਾਈ-ਬਾਪ’ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਚੇਤ ਹੀ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਸਮਝ ਲੱਗੀ। ਨਾਲ ਹੀ, ਜਥੇਦਾਰ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕਾਉਂਕੇ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਬਾਰੇ ਇਨਸਾਫ ਮੰਗਣ ਵਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਹੇ ਇੱਕ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਬੋਲ ਯਾਦ ਆਏ- ਅਗਲਿਆਂ ਨੇ ਥੋਡੇ ਤਖਤ ਦਾ ਜਰਨੈਲ ਮਾਰਤਾ, ਤੁਸੀਂ ਅਗਲਿਆਂ ਦਾ ਮਾਰ ਦਿਓ, ਇਨਸਾਫ ਹੋਜੂ। ਮੰਗਦੇ ਕਿਹਤੋਂ ਓ?

ਲੇਖਕ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਚ ਅੱਗੇ ਕਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋੜੀਂਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਮੰਚ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਫੇਰ ਸੱਤਾ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਕਿਉਂ, ਕਿਵੇਂ-ਕਿਵੇਂ, ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਤੋਂ ਲੜਦੀ ਹੈ, ਲੋਕ ਇਸ ਜੰਗ ਚ ਕਿਉਂ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਭਾਗੀਦਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਇਸ ਦਾ ਖੁਰਾ ਲੱਭਦਿਆਂ, ਹਰੇਕ ਪਾਠ ਚ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਪਰਤਾਂ ਖੋਹਲਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਕਈ ਪਰਤਾਂ ਖੋਹਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਹੁਣ ਗੱਲ ਛੇਤੀ ਹੀ ਸਿਰੇ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗੀ, ਪਰ ਜਦ ਉਹ ਅੱਗੇ ਹੋਰ ਗਹਿਰਾ ਉਤਰਦਾ ਜਾਂਦਾ, ਹੋਰ ਪਰਤਾਂ ਖੋਹਲਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਚਰਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਕਿਤਾਬ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਹਰ ਸੱਤਾ ਬਾਗੀਆਂ ਵਿਰੁਧ ਦਿਖਦੀ ਹਥਿਆਰ ਜੰਗ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਇਸ ਜੰਗ ਤੋਂ ਵੀ ਅਤਿਅੰਤ ਤਾਕਤਵਰ ਅਦਿੱਖ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਛੇੜੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਬਕੌਲ ਲੇਖਕ- ‘ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਖੇ/ਧਾਵੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਿਧੀਵਤ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਨਾਂ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੰਗ ਵਿਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।’ ਕਿਤਾਬ ਅਨੁਸਾਰ- ਹਰ ਹਕੂਮਤ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਦੇ ਮੀਸਣੇ ਸੂਖਮ ਹਥਿਆਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਵਿਆਖਿਆ ਜੰਗ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਜੰਗ, ਨੈਤਿਕ ਜੰਗ, ਤਸ਼ੱਦਦ ਜੰਗ, ਮਨੋਵਿਿਗਆਨਕ ਜੰਗ, ਉਜਾੜਾ ਜੰਗ, ਬਦਲਾਅ ਜੰਗ, ਸਵਾਲ ਜੰਗ ਤੇ ਨਿਖੇਧ ਜੰਗ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਬਹੁ-ਪਾਸੀਂ ਬੁਛਾੜਾਂ ਨਾਲ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਤੇ ਆਮ ਲੋਕ ਸੱਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੌਲਿਕ ਵਿਚਾਰ ਮੰਨ ਕੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸੁਭਾਵਕ ਸੁਭਾਅ ਕਾਰਨ ਇਸ ਜੰਗ ਦੇ ਅਚੇਤ ਹੀ ਭਾਗੀਦਾਰ ਬਣ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਹੀ ਬਾਗੀ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਿਰੁਧ ਮਾਰੂ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਇੰਜ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਨਾਲ ਹੀ ਨ੍ਹੀਂ, ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਵੀ ਵੱਡੀ ਲੜਾਈ ਲੜਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਤੇ ਸੱਤਾ ਦੀ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਸਮਿਆਂ ਚ ਵੀ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸੱਤਾ ਲੋਕ-ਭਲਾਈ ਦਾ ਡਫਾਂਗ ਰਚ ਕੇ, ਸਵੈ-ਭਲਾਈ ਲਈ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਜਾਨਦਾਰ ਲੱਗੀ। ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ/ਚਿੰਤਨ ਚ ਰੁਚੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਗੜਗੱਜ ਬੋਲੇ ਇਸੇ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਦੇ ਉੱਤਮ ਨਮੂਨੇ ਲੱਗਦੇ ਨੇ। ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵਲੋਂ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਕਹਿਣਾ- ‘ਓ ਤੇਰਾ ਭਲਾ ਹੋ ਜੇ’, ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਡਿੱਗ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਕਹਿਣਾ- ‘ਓ ਬੱਬਰ ਸ਼ੇਰ ਨੇ ਛਾਲ ਮਾਰੀ ਬਈ’, ਤੇ ਇੰਜ ਹੀ ‘ਮਰਨ ਨੂੰ’-‘ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਚੜਾਈ ਕਰ ਗਿਆ’ ਕਹਿਣਾ, ਇਸੇ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਨੇ। ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਚੇਤ ਹੀ, ਸ਼ਬਦ-ਨਾਦ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ੈਲਾਂ ‘ਤੇ ਪੈਂਦੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਅਸਰ ਦੇ ਅਣਜਾਣ ਜਾਣੂ ਨੇ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚੇ ਦੀ ਮਹਾਂ ਜਿੱਤ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਮਰਤੀ ਚੋਂ ਕਿਰ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਵਿਆਖਿਆ ਜੰਗ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਮਹਾਂ ਜਿੱਤ ਦਾ ਮਾਣ ਕਰਨ ਜੋਗ ਇਤਿਹਾਸ/ਬਿਰਤਾਂਤ ਨ੍ਹੀਂ ਸਿਰਜ ਸਕੇ। ਤੇ ਸਾਡੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ‘ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਅੰਤ’ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹਾਰ ਨੂੰ ਨਮੋਸ਼ੀ ਦੀ ਥਾਂ ਵਿਆਖਿਆ-ਜੰਗ ਰਾਹੀਂ ‘ਇਕ ਸਰਕਾਰ ਬਾਂਝੋਂ, ਜਿੱਤ ਕੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਹਾਰਨ’ ਤੇ ‘ਅੱਜ ਹੋਵੇ ਸਰਕਾਰ ਤਾਂ ਮੁੱਲ ਪਾਵੇ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਖਾਲਸੇ ਨੇ ਤੇਗਾਂ ਮਾਰੀਆਂ ਨੇ’ ਦੇ ਮਾਣ ਚ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।…

ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ‘ਸਿੱਖ ਸਕਾਲਰ’ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣ, ਬਿਬੇਕਗੜ੍ਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੀ ‘ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ’ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣ, ਤੇ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਬੈਕ-ਕਵਰ ‘ਤੇ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ, ਕੁਝ ਪਾਠਕ ਇਸਨੂੰ ‘ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ’ ਸਮਝ ਕੇ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਨੇ, ਪਰ ਕਿਤਾਬ ਚੋਂ ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਧਿਰ ਦੇ ਚਿੰਤਕ ਦਾ ਨਹੀਂ, ‘ਲੋਕ-ਚਿੰਤਕ’ ਦਾ ਬਿੰਬ ਉਭਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਚਿੰਤਕ ਦਾ- ਜੋ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਪਾ ਸੰਵਾਰਨ ਲਈ ਨ੍ਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਲੋਕ ਚੇਤਨਾ ਨਿਖਾਰਨ ਲਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਨਿਰਸੰਦੇਹ, ਕਿਤਾਬ ਹੋਰਨਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਣ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ‘ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ’ ਹੈ ਵੀ ਸਦੀਵੀ ਤੇ ਸਰਵ-ਵਿਆਪਕ ।

ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪੱਕੇ ਪੈਰੀਂ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹਦੇ ਕੋਲ ਮੌਲਿਕ ਵਿਚਾਰ ਨੇ। ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਵੀ ਤਾਕਤਵਰ ਨੇ। ਸਦੀਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ। ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਆਪ ਹੀ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਨ੍ਹੀਂ ਤੁਰਦਾ ਕਿ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਐਨਾ ਕੁ ਤਾਂ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਪੜਾਅ-ਦਰ-ਪੜਾਅ ਤੁਰਦਾ, ਗਹਿਰਾਈ ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ, ਕਿਤਾਬ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਉਲੰਘ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਜਹਾਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਕੋਣ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਅਸਲ ਚ ਇਹ ਥੀਸਸ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਬਣਾ ਕੇ, ਲਿਵ ਲਾ ਕੇ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ- ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਸ਼ਾਸਤਰ- ਹੈ।

♦ ਕਿਤਾਬ ਸ਼ਬਦ ਜੰਗ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਰਾਹੀਂ ਮੰਗਵਾਉਣ ਲਈ ਵਟਸਐਪ ਤੇ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜੋ – +91-89682-25990 

By ਤਨ ਵੀਰ

Tags: Bibekgarh Parkashan, Book Review By Tan Vir, Dr. Sewak Singh, Shabad jang, Tan Vir

ਖਾਸ ਖਬਰਾਂ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਜਮਾਨਤ ਮਨਜ਼ੂਰ

April 15, 2024

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੁੰਮਾ ਦੀ ਜਮਾਨਤ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰ ਲਈ ਗਈ। 

ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਨਾਲ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦਿਆਂ ਪੰਜਆਬ ਲਾਇਰਜ਼ ਵੱਲੋਂ ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੰਝਪੁਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੁੰਮਾ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਬੇਅਦਬੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਮਹਿੰਦਰ ਪਾਲ ਬਿੱਟੂ ਦੇ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਕਤਲ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਨਾਮਜਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੁੰਮਾ ਨੂੰ ਜਮਾਨਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਇਸ ਕੇਸ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪੈਰਵੀ ਸਿੱਖ ਲੀਗਲ ਅਸਿਸਟੈਂਸ ਬੋਰਡ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਪੰਜਆਬ ਲਾਇਰਜ਼ ਵੱਲੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਐਡਵੋਕੇਟ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਹੁੰਦਲ ਨੇ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਬਾਰੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕਾਰਜ ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੰਝਪੁਰ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ।

ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੰਝਪੁਰ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਫੋਨ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਤਿੰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਨਾਮਜਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜਿਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਉਰਫ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਜਮਾਨਤ ਉੱਪਰ ਰਿਹਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੁੰਮਾ ਦੀ ਜਮਾਨਤ ਭਰਨ ਉਪਰੰਤ ਆਉਂਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਈ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਨਾਮਜ਼ਦ ਤੀਸਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਆਉਂਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮਾਨਤ ਲਈ ਅਰਜੀ ਲਗਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।

⊕ ਹੋਰ ਸਬੰਧਤ ਖ਼ਬਰਾਂ

 

By ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਬਿਊਰੋ

Tags: Jaspal Singh Manjhpur (Advocate), Maninder Singh, Punjab and Haryana High Court

ਵੀਡੀਓ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਜੂਨ 84 ਦੇ 40 ਸਾਲ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਯਾਦ ਕਰਨ ਸਿੱਖ ?

April 12, 2024

ਜੂਨ 1984 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਸਟੇਟ ਵੱਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਫੌਜੀ ਹਮਲਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਤੀਜਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਹੈ। ਬਿਪਰਵਾਦੀ ਦਿੱਲੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਪੰਜ ਸਦੀਆਂ ਦਾ ਵੈਰ ਫੌਜੀ ਹਮਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ

ਪੰਥ ਸੇਵਕ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਤੀਜੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਅਤੇ ਜੂਨ 1984 ਦੀ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਜੰਗ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਦਾ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਸ ਸ਼ਾਨਾਂਮਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਸਮਾਮਗਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜੀਆਂ ਚਲਾਉਣ।

By ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਬਿਊਰੋ

Tags: Bhai Daljit Singh Bittu, Ghallughara June 1984, Joint Statements by Sikh Personalities, June 84 remembrance, Panth Sewak

ਵੀਡੀਓ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਖਾਲਸਾ ਸਾਜਨਾ ਦਿਹਾੜੇ ਦੌਰਾਨ ਪੰਥ ਸੇਵਕਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ

April 11, 2024

ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੇ ਜੋੜ ਮੇਲਿਆਂ ਮੌਕੇ ਬਣਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਆਮ ਦੁਨਿਆਵੀ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਰਿਵਾਇਤ ਅਨੁਸਾਰੀ ਸਾਰਥਕ ਮੋੜ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਿੱਖ ਜਥਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਤਖਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਖਾਲਸਾ ਪ੍ਰਗਟ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਉਚੇਚੇ ਯਤਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਮੁਕਾਮੀ ਜਥਿਆਂ ਜਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਜਥਾ ਮਾਲਵਾ, ਲੱਖੀ ਜੰਗਲ ਖਾਲਸਾ ਜਥਾ, ਪੰਥ ਸੇਵਕ ਭਾਈ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮਹਿਰਾਜ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਆਗੂ ਸ. ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਥੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਵੱਲੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵਾਰਤਾ ਕਰਕੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਇਹ ਗੱਲ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਵੇ ਕਿ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਖਾਲਸਾ ਪ੍ਰਗਟ ਦਿਵਸ (ਵਿਸਾਖੀ) ਮੌਕੇ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਹਦੂਦ ਅੰਦਰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਰੰਗ ਤਮਾਸ਼ੇ ਜਾਂ ਸ਼ੋਰ ਸ਼ਰਾਬੇ ਵਾਲੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨਾ ਹੋਣ।

ਇਨਾਂ ਜਥਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਕਾਮੀ ਸੰਗਤ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਯਤਨਾਂ ਤਹਿਤ ਇਸ ਵਾਰ ਜਨਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਮਸਤੂਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਜੁੜੇ ਜੋੜ ਮੇਲੇ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰਥਕ ਸੁਧਾਰ ਹੋਏ ਸਨ। ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਹਿਲ ਕਦਮੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਥਾਨਕ ਜਥਿਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਤਖਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਵੀ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰਥਕ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

By ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਬਿਊਰੋ

Tags: Baba Hardeep Singh Mehraj, Bhai Malkeet Singh Bhawanigarh, Damdama Sahib, khalsa sajna dihara, Lakhi Jangal Khalsa, Panth Sewak, Sikh Jatha Malwa

ਖਾਸ ਖਬਰਾਂ » ਲੜੀਵਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਨਵੀਂ ਬੋਲਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਅਜ਼ਾਦਨਾਮਾ (ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਤਖ਼ਤੇ ਤੋਂ ਜੇਲ੍ਹ ਚਿੱਠੀਆਂ)’ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਐਪ ਤੇ ਜਾਰੀ

April 10, 2024

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ –  ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਬੋਲਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤਹਿਤ ‘ਅਜ਼ਾਦਨਾਮਾ (ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਤਖ਼ਤੇ ਤੋਂ ਜੇਲ੍ਹ ਚਿੱਠੀਆਂ)’ ਦਾ ਬੋਲਦਾ ਰੂਪ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਐਪ ਤੇ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜਿੰਦਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਸੁੱਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖਾ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭਾਈ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆ ਦਾ ਮਜਮੂਨ ਅਜ਼ਾਦ ਜੀਵਨ ਦਾ ਝਲਕਾਰਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਹਨਾ ਦੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਆਮ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਹਾਸਾ-ਮਖੌਲ ਵੀ ਉਹਨਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਪਰਸੰਗ ਵਿਚ ਵੇਖਿਆਂ ਵੱਡੇ ਅਰਥ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵਿਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪ੍ਰੇਮ, ਗੁਰਮਤਿ ਦੀ ਮਾਰਗ ਸੇਧ, ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਮਹਿਮਾ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ, ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਤੇ ਖਾਲਸਾਈ ਜੀਵਨ ਤੇ ਰਹਿਤ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਬਾਰੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਆਦਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।

ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਬਾਰੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀਆਂ ਜੇਲ੍ਹ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵਿਚ ਦਰਜ਼ ਸਪਸ਼ਟ ਬਿਆਨੀਆਂ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਅਹਿਮੀਅਤ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ੧੯੯੨ ਵਿਚ ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜਿੰਦਾ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਜੀ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਚਿੱਠੀ ਵਿਚ ਦਰਜ਼ ‘ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸੰਕਲਪ’, ‘ਜੰਗ-ਏ-ਖਾਲਿਸਤਾਨ’, ‘ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼’, ‘ਸਾਡਾ ਕੇਂਦਰੀ ਨੁਕਤਾ’, ‘ਸਾਡੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤੇ ਮਿੱਤਰ’ ਆਦਿ ਨੁਕਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ, ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚਾਰਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਅਹਿਮ ਹਨ।

ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਸ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਸ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਵਲੋਂ ਸੰਪਾਦਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਬੇਕਗੜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਛਾਪੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਦਾਰਾ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਨੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਬੋਲਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਰੋਤੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੇਟਾ ਤਾਰੇ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੋਰਨਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸੁਣਨ ਦੇ ਲਈ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਦੀਆਂ ਖਾਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸਰੋਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਐਪ ਗੂਗਲ ਪਲੇਅ ਸਟੋਰ ਅਤੇ ਐਪਲ ਐਪ ਸਟੋਰ ਤੋਂ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਐਪ ਹਾਸਿਲ ਕਰੋ।

ਕਿਤਾਬਾ ਮੰਗਵਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਵਟਸੈਪ ਤੇ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜੋ – +91 89682-25990

By ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਬਿਊਰੋ

Tags: Azadnama : Fansi de Takhte Ton Jail Chithian, Bibekgarh Parkashan, New Audio Book Released, Parmjeet Singh Gazi (editor of Sikh Siyasat News), Ranjeet Singh, Shaheed Bhai Harjinder Singh Jinda, Shaheed Bhai Sukhdev Singh Sukha

ਖੇਤੀਬਾੜੀ » ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ

ਬੋਲੀਵੀਆ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਕੋਚਾਬੰਬਾਃ ਮਸਲਾ ਪਾਣੀ ਦਾ

April 10, 2024

ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮਸਲੇ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਬੰਗਲੋਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਮਸਲਾ ਬਹੁਤ ਚਰਚਿਤ ਹੈ। 1999 ਵਿੱਚ ਕੋਚਾਬੰਬਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਵੀ ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਦੁਖਾਂਤ ਹੰਡਾਇਆ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕੋਚਾਬੰਬਾ ਬੋਲੀਵੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ । ਬੋਲੀਵੀਆ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕਰਜ਼ਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ 1999 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਿੱਜੀ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਮਰੀਕੀ ਕੰਪਨੀ ਬੈਕਟਲ ਨੇ ਐਗੁਆਲ ਡੇਲ ਤਨਾਰੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਮੁਤਾਬਕ ਗਰੀਬ ਮੁਲਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬੁਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਭਰਿਸ਼ਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਯੋਗ ਵਰਤੋ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ‘ਕਾਨੂੰਨ 2029’ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਮੁਤਾਬਕ ਖੇਤੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਪਾਣੀ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਦਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸੀ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਉੱਤੇ ਵਰਤਣ ਦੀ ਵੀ ਪਾਬੰਦੀ ਸੀ। ਪਾਣੀ ਦਾ ਮੁੱਲ 100% ਵੱਧ ਗਿਆ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਕਈ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ, ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਫੌਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਆਖਰ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਵਾਪਸ ਲੈਣਾ ਪਿਆ। ਦਸੰਬਰ 1999 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2000 ਤੱਕ ਚੱਲੇ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ‘ਬੋਲੀਵੀਆ ਪਾਣੀ ਜੰਗ’ ਦੇ ਨਾਂ ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

By ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਕੇਂਦਰ

Tags: Agriculture And Environment Awareness Center, Bolivia city of Cochabamba, Bolivia water war, Water ISsue