ਲੜੀਵਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ » ਵਿਦੇਸ਼ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅੰਗ ਸੰਗ ਕਿਤਾਬ ਫਰੈਂਕਫਰਟ (ਜਰਮਨੀ) ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ

March 19, 2024

ਫਰੈਕਫੋਰਟ: ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੱਖ ਸੈਂਟਰ ਫਰੈਂਕਫਰਟ (ਜਰਮਨੀ) ਦੇ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਦੀਵਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸ੍ਰ. ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਿਤਾਬ “ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅੰਗ ਸੰਗ” ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਜਰਮਨ ਦੇ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਜਰਮਨ ਭਾਖਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ।  

ਇਸ ਮੌਕੇ ਮੰਚ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦਿਆਂ ਭਾਈ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਗੁਰਾਇਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਚਿੰਤਕ ਸ੍ਰ. ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸਿੱਖ ਰਾਜਨੀਤੀ, 1984 ਅਣਚਿਤਵਿਆ ਕਹਿਰ, ਕਿਸ ਬਿਧ ਰੁਲੀ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਘੇਰਾਬੰਦੀ, ਤੂਫ਼ਾਨਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਹਅਸਵਾਰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਲੰਬਰਦਾਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲੜਾ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ‘ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅੰਗ ਸੰਗ’ ਕਿਤਾਬ ਸਰਦਾਰ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ’ਤੇ ਹੰਡਾਈਆਂ ਤੇ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਦੇਖੀਆਂ ਦੋ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਲਹਿਰਾਂ, ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਲਹਿਰ ਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਗਲੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਲਾਉਣ ਲਈ ਚੱਲੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼, ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਤੇ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਗਤਾਂ ਅੱਗੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ”।

ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਅਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੱਖ ਸੈਂਟਰ ਫਰੈਕਫਰਟ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ, ਸੇਵਾਦਾਰ ਤੇ ਪਤਵੰਤੇ ਸੱਜਣ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ’। 

ਫਰੈਂਕਫਰਟ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਨਸਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਿੱਖ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਲਹਿਰ- ਦੇਸ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ, ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦੀ ਮੰਗ, ਧਰਮਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ, ਜੂਨ ’84 ਦੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਅਤੇ ਨਵੰਬਰ 1984 ਦੇ ਸਿੱਖ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਲਮਬੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਦੀਵਾਨ ਦੌਰਾਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਵਨਸਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਡੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜੀ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਜਰੂਰੀ ਸੀ।

By

Tags: , ,

ਵੀਡੀਓ

ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਰਿਮਾਂਡ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇ – ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ

March 18, 2024

ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ –  2015 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਲਈ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਕਤਲ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਚਹੇਤੀ ਹਨੀਪ੍ਰੀਤ ਦਾ ਨਾਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਪੁਲਿਸ ਰਿਮਾਂਡ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਲਿਆ ਕੇ ਪੁੱਛਗਿਛ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬੇਅਦਬੀ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ।

ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਰਕਿੰਗ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੰਡ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਸ ਦਿਨ ਬੇਅਦਬੀ ਹੋਈ ਸੀ ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਹਰ ਚੇਤਨ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਫ ਸੀ ਕਿ ਬੇਅਦਬੀ ਪਿਛੇ ਦੇਹ-ਧਾਰੀ ਦੰਭ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦਾ ਹੱਥ ਹੈ ਪਰ ਪਿਛਲੇ 9 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਬਦਲਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਹੱਥ ਸਿਰਸੇ ਡੇਰੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਣ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਬੇਅਦਬੀਆਂ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ।

ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੇਅਦਬੀ ਮੌਕੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਬਾਦਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜ ਸਾਲ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਰਹੀ ਪਰ ਅਫਸੋਸ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਤੋਂ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਨਾਕਾਮ ਰਹੀਆਂ ਉਲਟਾ ਦੋਨਾਂ ਨੇ ਵੋਟਾਂ ਖਾਤਰ ਡੇਰੇ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿ ਦਿੱਤੀ ਰੱਖੀ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹੁਣ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਆਪ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਅਤੇ ਹਨੀਪ੍ਰੀਤ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਲਿਆ ਕੇ ਪੁੱਛ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕੇਸ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਨਾਕਾਮ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਅਵਾਮ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਪੱਕੀ ਮੋਹਰ ਲੱਗੇਗੀ ਕਿ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਨੂੰ ਹਿੰਦ-ਨਵਾਜ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿੰਗ ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੇ ਪ੍ਰਦੀਪ ਕਲੇਰ ਵੱਲੋਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਬਾਅਦ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦਰਜ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਅਦਬੀਆਂ ਪਿੱਛੇ ਮਾਸਟਰ ਮਾਇੰਡ ਖੁਦ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਅਤੇ ਹਨੀਪ੍ਰੀਤ ਸੀ।

By

Tags: , , , ,

ਆਮ ਖਬਰਾਂ

ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਨੇ ਮਿਸਲ ਸਤਲੁਜ ਦਾ ਇੰਸਟਾਗਰਾਮ ਖਾਤਾ ਬੰਦ ਕੀਤਾ

March 16, 2024

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਸਮਾਜੀ ਸਿਆਸੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਮਿਸਲ ਸਤਲੁਜ ਦਾ ਇੰਸਟਾਗਰਾਮ ਖਾਤਾ ਅੱਜ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਨਾਲ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਸਲ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਵੱਲੋਂ ਭੇਜੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਿਸਲ ਸਤਲੁਜ ਦਾ ਇੰਸਟਾਗਰਾਮ ਖਾਤਾ ਇੰਸਟਾਗਰਾਮ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਹਿਣ ਉੱਤੇ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਰੋਕਾਂ ਆਈਟੀ ਐਕਟ ਦੀ ਧਾਰਾ 69-ਏ ਤਹਿਤ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇਨਾਂ ਰੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਰੋਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਬੰਧਤ ਧਿਰ ਨੂੰ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪੱਖ ਸੁਣਨਾ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਵੱਲੋਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਇੰਝ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਇਹਨਾਂ ਰੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਾਲੀ ਜਬਰ ਭਾਵ ਡਿਜੀਟਲ ਰਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਦ ਵੱਜੋਂ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ।

By

Tags:

ਖਾਸ ਖਬਰਾਂ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕੀਤਾ

March 16, 2024

ਲੁਧਿਆਣਾ: ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਅਫਸਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਅੱਜ ਪੰਥ ਸੇਵਕ ਜੁਝਾਰੂ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਭਾਈ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਕੁੱਲ ਛੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਅੱਜ ਦੁਪਹਿਰੇ ਭਾਈ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਆਏ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ।

ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਈ ਇਸ ਰੋਕ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਅਗਲੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਰੋਕ ਹੈ।

ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਨਾਲ ਭਾਈ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਕੀਲ ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੰਝਪੁਰ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

By

Tags: , ,

ਖਾਸ ਖਬਰਾਂ

ਜੀਵੇ ਸਾਂਝਾ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਸਿਖਲਾਈ ਜਮਾਤਾਂ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ

March 15, 2024

ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ: ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਵੰਡੀ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਾਂਝ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ “ਜੀਵੇ ਸਾਂਝਾ ਪੰਜਾਬ” ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਵਾਸਤੇ ਅਰਸ਼ੀ ਜਮਾਤਾਂ (ਆਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸਾਂ) 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। 

ਇਹ ਜਮਾਤਾਂ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਅਗਲੇ 10 ਸ਼ਨਿਚਰਵਾਰ ਅਤੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਰਾਤ 8 ਤੋਂ 9:30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਇਆ ਕਰਨਗੀਆਂ।

ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਲਿਖਤੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਭੇਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨਾ ਜਮਾਤਾਂ ਲਈ ਨਾਮ ਦਰਜ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਆਖਰੀ ਮਿਤੀ 31 ਮਾਰਚ 2024 ਹੈ। 

ਇਸ ਉਪਰਾਲੇ ਤਹਿਤ ਕੁਲ ਦਸ ਅਰਸ਼ੀ ਜਮਾਤਾਂ ਲੱਗਣਗੀਆਂ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਜਵਾਬ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਸਮਾਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹਨਾਂ ਜਮਾਤਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸੌਖੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਸਵਾਲ ਜਵਾਬ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੀ ਹੋਣਗੇ।

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਜੀਵੇ ਸਾਂਝਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਿਜਾਲ-ਮੰਚ (ਵੈਬਸਾਈਟ) www.jeevaysanjhapunjab.com ਰਾਹੀਂ 31 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਦਰਜ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਮਾਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਭੇਟਾ ਰਹਿਤ (ਮੁਫਤ) ਹੋਣਗੀਆਂ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦਕਿ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬੋਲੀ ਵਾਸਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੀਵੇ ਸਾਂਝਾ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਹੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਜਮਾਤਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

By

Tags: ,

ਖਾਸ ਖਬਰਾਂ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਨਜ਼ਰਬੰਦਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਲਈ ਇਕੱਤਰਤਾ 17 ਮਾਰਚ ਨੂੰ

March 14, 2024

ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ: ਅਸਾਮ ਦੀ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ‘ਵਾਰਸ ਪੰਜਾਬ ਦੇ’ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਜੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੇਲ੍ਹ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਉੱਤੇ ਹਨ।

ਇਸ ਦੌਰਾਨ ‘ਵਾਰਿਸ ਪੰਜਾਬ ਦੇ’ ਜਥੇਬੰਦੀ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ 17 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਪੰਥਕ ਇਕੱਤਰਤਾ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਸਬ-ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਕੋਲੋਂ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਨਜ਼ਰਬੰਦਾਂ ਦੇ ਮਸਲੇ ਉੱਤੇ ਮਿਲਣ ਵਾਸਤੇ ਸਮਾਂ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਮੈਂਬਰ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ, ਐਡਵੋਕੇਟ ਭਗਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸਿਆਲਕਾ, ਵਿਚਾਰਕ ਸੁਖਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਉਦੋਕੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਲੇਖਕ ਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਸ. ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਅਧਾਰਤ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ 13 ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਦੀ ਮਹੋਲਤ (ਅਲਟੀਮੇਟਮ) ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵੱਲੋਂ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ 14 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਉਹ ਮੁੜ ਬੈਠਕ ਕਰਕੇ ਐਕਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਐਲਾਨਣਗੇ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 12 ਮਾਰਚ ਨੂੰ “ਵਾਰਿਸ ਪੰਜਾਬ ਦੇ” ਵੱਲੋਂ ਪੰਥਕ ਇਕੱਤਰਤਾ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਜੇਲ੍ਹ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕੁਝ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ 18 ਮਾਰਚ 2023 ਤੋਂ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕਿਓਰਟੀ ਐਕਟ” (ਐਨ.ਐਸ.ਏ) ਤਹਿਤ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਲਏ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਸਾਲ ਲਈ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੰਝ ਉਹਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਦੀ ਮਿਆਦ ਅਗਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਮੁੱਕਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।

By

Tags: , ,

ਖਾਸ ਖਬਰਾਂ » ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਉਮਰ ਕੈਦੀ ਬੰਦੀ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਜਾਗੋਵਾਲ ਦੀ ਜਮਾਨਤ ਮਨਜੂਰ

March 13, 2024

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਉਮਰ ਕੈਦੀ ਬੰਦੀ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਜਾਗੋਵਾਲ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਘਵੱਦੀ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਬਲਵਿੰਦਰ ਦੇ ਕਤਲ ਕੇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 

ਜਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਜਾਗੋਵਾਲ ਇਸ ਸਮੇਂ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ ਫਰੀਦਕੋਟ ਵਿਚ ਕੈਦ ਹੈ। ਇਸ ਕੇਸ ਵਿਚ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਮਰ ਕੈਦ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। 

ਪੰਜਆਬ ਲਾਇਰਜ਼ ਦੇ ਮੁਖੀ ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੰਝਪੁਰ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਤੋਂ ਜ਼ਮਾਨਤ ਮਿਲ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਪੈਰੋਲ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਜੇਲ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜੁਲਾਈ 2016 ਵਿਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 

ਵਕੀਲ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੰਝਪੁਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਉਂਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਜਮਾਨਤ ਭਰਨ ਉੱਤੇ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।

ਉਹਨਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਕੇਸ ਦੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਪੈਰਵੀ ਐਡਵੋਕੇਟ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਹੁੰਦਲ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। 

By

Tags: , ,

ਖਾਸ ਲੇਖੇ/ਰਿਪੋਰਟਾਂ » ਖੇਤੀਬਾੜੀ » ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ

ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ 2024 ਦਾ ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠਾ ਹਾਲ (ਭਾਗ 5)

March 12, 2024

(ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਕੜੀ ਪੜ੍ਹੋ …)

ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ

25 ਫਰਵਰੀ ਕਿਸਾਨੀ ਮੋਰਚੇ ਦਾ ਤੇਰਵਾਂ ਦਿਨ ਸੀ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭੂ ਅਤੇ ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰਾਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਦੋ ਹਫਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਹਫਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਬਾਰਡਰਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚਰਚਾ ਸੀ ਕਿ ਬਾਰਡਰਾਂ ਉੱਤੇ ਤਾਂ ਹੁਣ ਸਿੱਧੀ ਗੋਲੀ ਮਾਰਦੇ ਹਨ। ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਬਾਰਡਰਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਹੁਣ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ਜਾਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਘਟ ਜਾਵੇਗਾ, ਪਰ ਹੋਇਆ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ।

ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਭਰਵਾਂ ਇਕੱਠ

ਜਦੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਨਾ ਆਏ :-
ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਇੱਕ ਗੱਲ ਬੜੀ ਗੌਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਰਹੀ, ਕਿ 13 ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 21 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਜਿਸ ਜਿਸ ਦਿਨ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦਿਨ ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ ਅਕਸਰ ਲੰਘਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਅਜਿਹਾ 13 ਫਰਵਰੀ 14 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਵਾਪਰਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ 21 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਫਿਰ ਤੋਂ ਵਾਪਰਿਆ। ਪਰ 15 ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 20 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਅਤੇ 22 ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 29 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਇੱਕ ਵੀ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਉੱਪਰ ਲੰਘਦਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। (21 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਯੋਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ 29 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਹੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ)

 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਛੁੱਟੀ ਵਾਲਾ ਦਿਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ  :-
25 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਐਤਵਾਰ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ। ਮੌਸਮ ਬਹੁਤ ਸਾਫ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕੈੜੀ ਧੁੱਪ ਨਿਕਲੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਭੀੜ ਭਰਿਆ ਦਿਨ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਇਹ ਮੋਰਚਾ ਛੁੱਟੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਐਤਵਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਆਮ ਦਿਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸ਼ੰਬੂ ਮੋਰਚੇ ਉੱਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਅੱਜ ਸ਼ੰਭੂ ਬਾਰਡਰ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਲੋਕ ਜਿਆਦਾਤਰ ਕਿਸਾਨ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਪੇਸ਼ਾ ਲੋਕ ਵਧੇਰੇ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਐਤਵਾਰ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਰਡਰ ਘੁੰਮਣ ਜਾਂ ਮੋਰਚਾ ਦੇਖਣ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਆਮ ਲੋਕ ਛੁੱਟੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ੰਬੂ ਅਤੇ ਖਨੌਰੀ ਮੋਰਚਿਆਂ ਉੱਤੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨੀ ਘੋਲ ਦਿਖਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਲਿਆਏ ਸਨ। ਇਥੋਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੋਰਚਾ ਘਰ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ।

ਸੰਭੂ ਮੋਰਚੇ ਦੀ ਸਟੇਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ:-
ਇਸ ਦਿਨ ਕਿਸਾਨੀ ਮੋਰਚੇ ਦੀ ਸਟੇਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਟੇਜ ਆਰਜ਼ੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਤੀ ਅਧਾਰਤ ਗੱਡੀ (ਪਿੱਕਾ) ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਖੜ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਕਿਸਾਨੀ ਮੋਰਚੇ ਦੀ ਸਟੇਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਦੋ ਟਰਾਲੀਆਂ ਲਗਾ ਕੇ ਵੱਡੀ ਥਾਂ ਵਾਲੀ ਸਟੇਜ ਬਣਾ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ਅੱਜ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਬੈਠਣ ਦੇ ਲਈ ਸਾਹਮਣੇ ਕਾਰਪੇਟ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਵੱਡੀ ਸਟੇਜ ਅਤੇ ਬੈਠਣ ਦੀ ਥਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਸਟੇਜ ‘ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣਨ ਲਈ ਪੁੱਜੇ।

WTO ਬਾਰੇ ਕਨਵੈਂਸ਼ਨ :-
25 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਡਬਲਯੂ.ਟੀ.ਓ. ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾਵਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਬਾਰਡਰਾਂ ਉੱਤੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੇ ਗਏ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਉਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਬਤ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਸੰਭੂ ਬਾਰਡਰ ਤੇ 5 ਬੁਲਾਰਿਆ ਨੇ ਡਬਲਯੂ.ਟੀ.ਓ. ਬਾਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਘੁੰਮਣ, ਪੱਤਰਕਾਰ ਹਮੀਰ ਸਿੰਘ, ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ, ਹਰਮਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਅਜੇਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਨੇ ਡਬਲਯੂ.ਟੀ.ਓ. ਬਾਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ।

ਧੁੱਪ ਦੀ ਝੰਬੀ ਪੁਲਿਸ :-
ਹੁਣ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਗਰਮੀ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਠੰਡ ਘੱਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਾਮ ਠੰਡ ਹੈ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਕੜਾਕੇ ਦੀ ਧੁੱਪ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ ਰੋਕਾਂ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਤੈਨਾਤ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਤੰਬੂ ਲਗਾ ਲਏ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਧੁੱਪ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਖੜਨਾ ਵੀ ਮੁਹਾਲ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਧੁੱਪ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਲਈ ਬਾਂਸ ਦੇ ਡੰਡੇ ਗੱਡ ਕੇ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਖੜਨ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਤੰਬੂ ਗੱਡ ਲਏ ਗਏ। ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਜਿਹੜੇ ਡਿਊਟੀ ਤੇ ਤੈਨਾਤ ਹੁੰਦੇ। ਉਹ ਦਿਨ ਭਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਇਕੱਠ ਬਾਰਡਰ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਤਿਆਰੀ ਕਰਕੇ ਖੜ੍ਹ ਜਾਂਦੀ। ਕਈ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮੀ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਾਂਵੇ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਦਿਸੇ।

ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਬਰਬਰਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦਾਸਤਾਨ :-
25 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਜਖ਼ਮੀ ਕਿਸਾਨ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲਣ PGI ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਆਏ। ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਰੱਸਾ ਪਾਕੇ ਘਸੀਟਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਘੰਟੇ 14-15 ਬੰਦਿਆ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਯਕੀਨਨ ਇਹ ਬਰਬਰਤਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੁਲਕ ਦੇ ਫੌਜੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਲੋਕਤੰਤਰਿਕ ਮੁਲਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੁਲਕ ਦੇ ਫੌਜੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ਅਧਿਕਾਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਬਰਬਰਤਾ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਹੁਤ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਫੌਜੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਹੈ।

ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅਪਰੇਸ਼ਨ:-
ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਰੋਹਤਕ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। 24 ਫਰਵਰੀ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 25 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਹੋਇਆ। ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅਪਰੇਸ਼ਨ 15 ਘੰਟੇ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਇੱਥੋਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹਾਲਤ ਕਿੰਨੀ ਗੰਭੀਰ ਸੀ।

ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਖੜੇ ਲੋਕ :-
ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਲੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਕਮਾਊ ਪੁੱਤ ਸੀ। ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਲੱਖਾਂ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਚਲੇ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਉਸਦੀ ਕੁਆਰੀ ਭੈਣ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਦਾਦੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਆ ਪਿਆ। ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨੀ ਪਸੰਦ ਲੋਕ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜੇ। ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ 34 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਭੇਜੇ ਗਏ। ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ 14 ਰੁਪਈਆ ਦਾ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਸੀ।

ਜਥੇਦਾਰ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ :-
ਜੈਤੋ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਨਾਭਾ ਵਿਖੇ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਮਾਰਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਮਾੜੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ “ਜੈ ਜਵਾਨ ਜੈ ਕਿਸਾਨ” ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਉੱਥੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਸਾਨ ਗੋਲੀਆਂ ਖਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਮੀਡੀਆ ਜਰੀਏ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜਲਦ ਇਹ ਮਸਲਾ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ।

ਹਰਿਆਣੇ ਵਿੱਚ 14 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਨੈੱਟ ਚਲਿਆ :-
25 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਬਹਾਲ ਹੋਈ। 11 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸੱਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਸੱਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅੰਬਾਲਾ, ਕੁਰਕਸ਼ੇਤਰ, ਕੈਂਥਲ, ਜੀਂਦ, ਹਿਸਾਰ, ਫਤਿਆਬਾਦ ਅਤੇ ਸਿਰਸਾ ਸਨ। ਹਰਿਆਣੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਕੂਚ ਦੇ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੈੱਟ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 11 ਫਰਵਰੀ ਦਾ ਬੰਦ ਹੋਇਆ ਮੁੜ 25 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ 14 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਚੱਲਿਆ।

ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ :-
25 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਅਤੇ ਨਗਰ ਨਵਾਸੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮਤਾ ਪਾ ਕੇ ਇਹ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਯਾਦਗਾਰ ਲਈ ਇਕ ਕਨਾਲ ਥਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਨਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਪਿੰਡ ਵੱਲੋਂ ਲਏ ਗਏ ਫ਼ੈਸਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਯਾਦਗਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਪਾਰਕ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾਰਕ (ਸ਼ਹੀਦ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪਾਰਕ) ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਲਗਾਈ ਜਾਣੀ ਹੈ। ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ ਵੀ ਇਸ ਥਾਂ ਹੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ।

ਹਰਸਿਮਰਤ ਬਾਦਲ ਦਾ ਕਿਸਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਬੀਜੇਪੀ ਲੀਡਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰੋਧ:-
25 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਬਠਿੰਡੇ ਵਿੱਚ ਏਮਸ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ ਮੌਕੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਬਾਦਲ) ਦੇ ਆਗੂ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਆਗੂ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਬੋਲਦਿਆ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਬਾਦਲ ਦੀ ਆਗੂ ਬੀਬੀ ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ ਬਾਦਲ ਨੇ ਸੰਭੂ ਅਤੇ ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਬੀਜੇਪੀ ਆਗੂ ਜਿਹੜੇ ਸਟੇਜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੂਹਰਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬੀਬੀ ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ ਬਾਦਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਮੁੜ ਖੁੱਲਣ ਲੱਗੇ ਬਾਰਡਰ :-
25 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਸਿੰਘੂ ਅਤੇ ਟਿਕਰੀ ਬਾਰਡਰ ਨੂੰ ਖੋਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੇ ਲਈ ਸ਼ੰਬੂ ਅਤੇ ਖਨੌਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਿੰਘੂ ਅਤੇ ਟਿਕਰੀ ਬਾਰਡਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪੁਖਤਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਸਨ। 25 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸਿੰਘੂ ਅਤੇ ਟਿੱਕਰੀ ਬਾਰਡਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਦੋ ਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਲਈ ਖੋਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਅਫਵਾਹ ਉੱਡੀ ਕੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਰਡਰਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਆਮ ਰਾਹਗੀਰਾਂ ਲਈ ਸਿਰਫ ਦੋ ਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਖੋਲਿਆ ਗਿਆ।

26 ਫਰਵਰੀ

ਦਿਓ-ਕੱਦ ਵਾਲੇ ਪੁਤਲੇ :-
26 ਫਰਵਰੀ ਅੱਬੂ ਧਾਬੀ ਵਿੱਚ ਡਬਲਯੂ.ਟੀ.ਓ. ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਜਿਸਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਡਬਲਯੂ.ਟੀ.ਓ. ਦੇ ਅਰਥੀ ਫੂਕ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ ਸੰਭੂ ਅਤੇ ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ਤੇ ਦਿਓ-ਕੱਦ ਵਾਲੇ (ਲਗਭਗ 20 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ) ਪੁਤਲੇ ਬਣਾ ਕੇ ਫੂਕੇ ਗਏ।

ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਦਾ X (ਟਵਿੱਟਰ) ਖਾਤਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੰਦ :-
ਜਿੱਥੇ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਖਾਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਣ ਤੋਂ ਹਟਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾ ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਦੇ X (ਟਵਿੱਟਰ) ਖਾਤੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਦੇ “ਖਾਲਸਾ ਏਡ” ਅਤੇ “ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਇੰਡੀਆ” ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਚਲਦੇ ਐਕਸ ਖਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੈਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਵੱਲੋਂ ਮੈਡੀਕਲ ਕੈਂਪ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐੱਨ.ਜੀ.ਓ. ਹੈ। ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਨੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੌਰਾਨ ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਨੇ ਵੱਡੀਆਂ  ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ ਸਨ। ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਆਫ਼ਤਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਅੱਗੇ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਵੱਲੋਂ ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ‘ਤੇ ਟਾਇਰਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ :-
21 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਦਾ ਜੋ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾਤਰ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਦੇ ਟਾਇਰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। 25-26 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕਈ ਸੱਜਣਾਂ ਵੱਲੋਂ ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਟਾਇਰ ਸੇਵਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਅੰਦੋਲਨ ਕਿਸਾਨ ਧਰਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਤਰ ਕਿਸਾਨ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹੀ ਹਨ। ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਕੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ (Isolate) ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਤੋਂ ਮੁਕਰੀ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ :-
ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਪਟੀਸ਼ਨ ਪਾਈ ਗਈ, ਜਿਸਦੇ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨਜਾਇਜ਼ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਨੇ 23 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਰੋਹਤਕ ਨੂੰ ਵੀ ਆਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਹਾਈਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਪੋਰਟ ਜਮਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ SP ਜੀਂਦ ਨੇ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪੱਖ ਰੱਖਿਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜਖ਼ਮੀ ਹਾਲਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਰੋਹਤਕ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬੋਰੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ, ਕੈਦੀ ਬਣਾ ਕੇ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਨਕਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਜੀਂਦ ਦੇ SP ਸੁਮਿਤ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੱਖ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਚਾਰ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੁਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। 26 ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ SP ਜੀਂਦ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰੋਹਤਕ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਨੇ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾਇਰ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਦਿਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਮੰਗਿਆ।

ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਦਰਜ਼ :-
ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਰੋਹਤਕ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਸੀ ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ 307 ਦਾ ਪਰਚਾ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ 26 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਬਿਆਨ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਣਪਛਾਤਿਆਂ ਤੇ ਪਰਚਾ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. ਦਰਜ਼ :-
ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਵਿੱਚ 26 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 21 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਬੈਰੀਕੇਟ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਣਪਛਾਤਿਆਂ  ਖਿਲਾਫ ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. ਦਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ 15 ਪੁਲਿਸ ਕਰਮੀ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਜੀਂਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਗੜੀ ਪੁਲਿਸ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚ ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. ਨੰਬਰ 28/21 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਅਣਪਛਾਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਖਿਲਾਫ ਦਰਜ਼ ਕੀਤੀ।

ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮਾਜ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਹਿਮਾਇਤ:-
26 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮਾਜ ਨੇ ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹਿਮਾਇਤ ਦਿੱਤੀ। ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮਾਜ ਵਲੋਂ ਭਾਰਤੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਪਰਿਵਾਰ (ਗੈਰ ਕਾਮਰੇਡ) ਦੇ ਬੈਨਰ ਹੇਠ 45 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਹਿਮਾਇਤ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮੰਗ ਪੱਤਰ ਦਿੱਤੇ।

27 ਫਰਵਰੀ

ਕਿਸਾਨੀ ਲੇਖੇ ਲੱਗੀ 7ਵੀਂ ਜਿੰਦਗੀ:-
27 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ਤੇ ਇਕ ਹੋਰ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਕਿਸਾਨੀ ਲੇਖੇ ਲੱਗ ਗਈ। ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਕਿਸਾਨ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੀ 26-27 ਦੀ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਵਿਗੜਨ ਕਾਰਨ ਰਜਿੰਦਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਪਟਿਆਲੇ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਕਿਸਾਨ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਰਜਿੰਦਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ (ਪੁੱਤਰ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ) ਉਮਰ 62 ਸੀ। ਉਹ ਪਟਿਆਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਅਰਨੋਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਬੀ.ਕੇ.ਯੂ. ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ।

ਏਕੇ ਦੇ ਰੌਲੇ ਦੌਰਾਨ ਪਿਆ ਖਲਾਰਾ:-
27 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. (ਗੈਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ)  ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਮਜ਼ਦੂਰ ਮੋਰਚਾ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਰਾਹੀਂ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. ‘ਤੇ ਏਕਾ ਨਾ ਕਰਨ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਏ ਗਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸਾਨ ਮਜ਼ਦੂਰ ਮੋਰਚਾ ਦੀਆਂ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. (ਰਾਜਨੀਤਿਕ) ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਕਿਸਾਨੀ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਏਕੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੋਈਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਭੰਧੇਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਕੀ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਅਤੇ ਏਕੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਕੁੱਲ 13 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਾ ਨਿਕਲਿਆ। ਜਿਸ ਪਿੱਛੋਂ ਕਿਸਾਨ ਮਜ਼ਦੂਰ ਮੋਰਚਾ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚਾ (ਗੈਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ) ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਨਵਾਂ ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਲੜਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹਨਾਂ 13 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।

1:- ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸਾਹਨੀ ਦੇ ਘਰ (ਪਿੰਡ: ਸਾਹਨੀ, ਫਗਵਾੜਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਪੂਰਥਲਾ) 8 ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਨੂੰ ਹੋਈ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ, ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਅਤੇ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੋਹੜੀ ਮਿਲੇ।

2:- ਦੂਜੀ ਮੀਟਿੰਗ 16 ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਲੱਖੋਵਾਲ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. ਦੇ ਆਗੂ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ, ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦੀਪੁਰ ਅਤੇ ਡਾ: ਦਰਸ਼ਨਪਾਲ ਨੂੰ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ, ਦਿਲਬਾਗ ਸਿੰਘ ਹਰੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜ਼ੀਰਾ ਮਿਲੇ।

ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਵਿੱਚ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਦੇ ਧੜੇ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਕਮੇਟੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਖੋਵਾਲ, ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸਾਹਨੀ,  ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਅਤੇ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦੀਪੁਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

3:- ਇਸ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਇੱਕ ਮੁਲਾਕਾਤ ਫਗਵਾੜੇ ਵਿੱਚ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਹੁਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. ਵੱਲੋਂ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਖੋਵਾਲ ਅਤੇ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਏ ਨੂੰ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ, ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੋੜੀ ਅਤੇ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜ਼ੀਰਾ ਮਿਲੇ। ਪਰ ਇਹ ਮੀਟਿੰਗ ਵੀ ਕੋਈ ਨਿਰਣਾਇਕ ਫ਼ੈਸਲਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕੀ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਵਿੱਚ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ 32 ਕਿਸਾਨ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਅੱਗੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਗੱਲ ਆਖੀ ਗਈ ਸੀ।

4:- 27 ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਨੂੰ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਭਵਨ ਬਰਨਾਲਾ ਵਿਖੇ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਭੰਦੇਰ, ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫੂਲ ਅਤੇ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜ਼ੀਰਾ ਵੱਲੋਂ ਉਗਰਾਹਾਂ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਆਗੂ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ ਜੇਠੂਕੇ, ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਗਰਾਹਾਂ ਅਤੇ ਰੂਪ ਸਿੰਘ ਛੰਨਾ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।

5:- 8 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਕਰਤਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਵੱਲੋਂ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਖੋਵਾਲ ਅਤੇ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਏ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਗਈ। (ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਏ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵਿਚੋਲਗੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ)

6:- 9 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਢਿੱਲਵਾਂ, ਜਿਲਾ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰਾ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਉਗਰਾਹਾਂ ਜਥੇਬੰਦੀ) ਅਤੇ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਗਰਾਹਾਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੋਹੜੀ, ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਰਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜੂ ਨਾਲ ਹੋਈ।

7:- 10 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਚੜੂਨੀ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੂਜਾ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚਾ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਰਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜੂ ਨਾਲ ਹੋਈ।

8:- 13 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਕੋਰਜੀਵਾਲਾ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਕੋਰਜੀਵਾਲ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਡਾ : ਦਰਸ਼ਨ ਪਾਲ, ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਕੋਰਜੀਵਾਲ ਅਤੇ ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੋਹੜੀ, ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਿਹਾਲ, ਤੇਜਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ।

9:- 14 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਅਗਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿੱਚ ਗਿੱਲ ਪੈਲੇਸ (ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਖੋਵਾਲ ਦਾ ਪੈਲੇਸ ਵਿੱਚ) ‘ਚ  ਹੋਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਖੋਵਾਲ ਅਤੇ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਏ ਸਨ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜੀਰਾਂ ਅਤੇ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੋਹੜੀ ਸਨ।

10:- 18 ਜਨਵਰੀ 2024 ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੂੰ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. (ਰਾਜਨੀਤਿਕ) ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹਰਿਆਣੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਾਨ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫੂਲ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ।

11:- 21 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਹਰਿਆਣੇ ਦੀ ਵੱਡੇ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਸੁਰੇਸ਼ ਕੋਥ ਨਾਲ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ, ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੋਹੜੀ ਵਿਚਕਾਰ ਮੀਟਿੰਗ ਸੁਰੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਕੌਥ ਦੇ ਘਰ ਹੋਈ।

12:- 27 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਗਰਾਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫੂਲ ਅਤੇ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਗਰਾਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ।

13:- 20 ਫਰਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਪਿੰਡ ਮਰਦਾਂਪੁਰ, ਘਨੌਰ ਵਿੱਚ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਚੜੂਨੀ ਅਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫੂਲ, ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜ਼ੀਰਾ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ।

ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਆਗੂਆਂ ਵਿਚਾਲੇ 13 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਹੋਈਆਂ ਜੋਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਬੇਸਿੱਟਾ ਰਹੀਆਂ।

ਕੀ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਬਾਅਦ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ? :-
27 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਨੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਉੱਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਲੜਨ ਦੀ ਮਨਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨਾਲ ਹੋਈ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਇੱਕ ਵਾਰਤਾ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਗਲੇ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਦਿੱਲੀ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਰਗਾ ਮੋਰਚਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ। ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਨੁਸਾਰ ਏਨੀ ਜਲਦੀ ਦੁਬਾਰਾ ਮੋਰਚਾ ਲਗਾਉਣਾ ਅਨਾੜੀਆਂ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਰੁਲਦੂ ਸਿੰਘ ਮਾਨਸਾ ਦੇ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਕਰਦਿਆ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੁਲਦੂ ਸਿੰਘ ਮਾਨਸਾ ਅਨੁਸਾਰ 33 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਮੋਰਚਾ ਨਹੀਂ ਲੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।

ਜਦੋਂ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਫੁੱਟ ਨੇ ਅੰਦੋਲਨ ਪਿੱਛੇ ਪਾਇਆ:-
ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਅਤੇ ਮੋਰਚਾ ਲੜ ਰਹੇ ਬਾਕੀ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਸ਼ੰਭੂ ਬਾਰਡਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰੈੱਸ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਹੁੰਦਿਆ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬਾਕੀ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਏ। ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨਵੰਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਾਂ, ਪਰ ਬਾਕੀ ਕਿਸਾਨੀ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਚਲਦੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਕਾਰਨ ਦੇਰੀ ਹੋਈ। ਇਸ ਚੱਲ ਰਹੇ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਚੋਣ ਜਾਬਤਾ ਲੱਗਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੋਰਚਾ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇਰੀ ਨੂੰ ਪੰਧੇਰ ਨੇ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. (ਰਾਜਨੀਤਕ) ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਨਾ ਲੈਣ ਕਰਕੇ ਮੋਰਚਾ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ।

28 ਫਰਵਰੀ

ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਸਪੋਰਟ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ :-
28 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਬੈਰੀਕੇਟ ਰੋਕਾਂ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਡੀ.ਐੱਸ.ਪੀ. ਜੋਗਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਬਕਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ ਵੀ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਸੰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਹਰਿਆਣੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜਿਹੜੇ ਕਿਸਾਨ ਬੈਰੀਕੇਟ ਰੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਭੰਨ ਤੋੜ ਕਰਨਗੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਡੀ.ਐੱਸ.ਪੀ. ਜੋਗਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਸੀ.ਸੀ.ਟੀਵੀ. ਅਤੇ ਡਰੋਨ ਕੈਮਰਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਭੰਨਤੋੜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨਾਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਿਲ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਨਿਸਟਰੀ ਆਫ ਪਾਸਪੋਰਟ ਆਫਿਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਅੰਬੈਸੀ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਹਾਈਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸੁਣਵਾਈ :-
ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨਜਾਇਜ਼ ਹਿਰਾਸਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸੁਣਵਾਈ ਦੇ ਚਲਦਿਆ, ਰੋਹਤਕ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਨੇ 28 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਪੋਰਟ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਈ। ਇਸ ਦਿਨ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਨੇ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਪੋਰਟ ਮੰਗੀ। ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਨੇ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਰੋਹਤਕ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੰਗਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਅਗਲੀ ਸੁਣਵਾਈ 4 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਰੱਖੀ ਗਈ।

ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਭੰਦੇਰ ਨੂੰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਗਰਾਹਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ :-
ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਦੇ ਵੱਲੋਂ 27 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਕੇ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. (ਰਾਜਨੀਤਿਕ) ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਏਕਾ ਨਾ ਕਰਨ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਨੇ 13 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵੇ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਏਕਤਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਦੂਸਰੀਆਂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਹਾਂ ਪੱਖੀ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਗਰਾਹਾ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਭੰਦੇਰ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੋ ਏਕਤਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾਤਰ 13 ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਕੂਚ ਨੂੰ ਹਮਾਇਤ ਦੇਣ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਅੱਗੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਡੱਲੇਵਾਲ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਆਗੂ ਕਾਕਾ ਸਿੰਘ ਕੋਟੜਾ ਨਾਲ ਫੋਨ ਉੱਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਗਰਾਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਐੱਸ.ਕੇ.ਐੱਮ. ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਦੋ ਫੋਰਮਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਵਿਚਰ ਸਕਦੇ। 

28 ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਦੇ ਕਾਤਲਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. ਦਰਜ਼:-
28 ਫਰਵਰੀ ਦੀ ਰਾਤ ਦੇ 10:45 ‘ਤੇ ਸ਼ੁਭ ਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਤਲ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ੀਰੋ ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. (ਨੰਬਰ 0041) ਦਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪਟਿਆਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਪਾਤੜਾਂ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਾਤਲਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਆਈ.ਪੀ.ਸੀ. (IPC) ਦੀ ਧਾਰਾ 302 ਅਤੇ 114 ਤਹਿਤ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਣਪਛਾਤਿਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ‘ਤੇ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ:-
ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ ਦਰਜ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਰ ਰਾਤ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਰਾਤ ਦੇ ਕਰੀਬ 11 ਵਜੇ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੋਸਟ ਮਾਰਟਮ ਹੋਇਆ। ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇਹ ਮੰਗ ਸੀ ਕਿ ਪੋਸਟ ਮਾਰਟਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਾਤਲਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ ਪਰਚਾ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਪਰਚਾ ਦਰਜ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਜਲਦ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੋਸਟ ਮਾਰਟਮ ਹੋ ਗਿਆ।

29 ਫ਼ਰਵਰੀ

ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨੌਕਰੀ :-
ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਹਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਦੇਣ ਦੀ ਵੀ ਮੰਗ ਕਿਸਾਨ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 29 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਇਹ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਨੇ 12 ਜਮਾਤਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਆਈ.ਜੀ. ਸੁਖਚੈਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਨੌਕਰੀ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਛਾ ਮੁਤਾਬਕ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਯਾਤਰਾ :-
29 ਫਰਵਰੀ ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਰਜਿੰਦਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨੀ ਝੰਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ਲਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬੱਲੋ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਰਜਿੰਦਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਤੋਂ ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਝੰਡੇ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ‘ਤੇ ਸਨਮਾਨ ਵੱਲੋਂ ਪਾਏ। ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ ਏਕਤਾ ਸਿੱਧੂਪੁਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਸਭ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਰਜਿੰਦਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਫ਼ਲਾ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਰਿਆ। ਖਨੌਰੀ ਬਾਰਡਰ ‘ਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦਾ ਇੰਤਜਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਪਲ ਮੁਲਕ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਤੇ ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਫੌਜੀ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚਣ ਵਰਗੇ ਸਨ। ਹਰ ਕੋਈ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਕ ਝਲਕ ਦੇਖਣ ਲਈ ਖੜਾ ਸੀ। ਹੱਥ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਸਤਿਨਾਮ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਜਾਪ ਸੀ। ਦੁਪਹਿਰ 3 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਉਸਦੇ ਪਿੰਡ ਪੁੱਜੀ, ਜਿੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਉਸਦੀਆਂ ਆਖਰੀ ਰਸਮਾਂ ਅਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।

ਭਰਾ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦੇ ਸ਼ਗਨ :-
ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨਾਲ ਉਸਦੀਆਂ ਭੈਣਾ ਨੇ ਉਸਦੇ ਵਿਆਹ ਵੇਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਅਦਾ ਕੀਤੀਆਂ। ਜਿਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਸ਼ਗਨ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾਣੇ ਸਨ। ਅੱਜ ਉੱਥੇ ਵੈਣ ਪੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨੇ ਭਰਾ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਰੋਂਦੇ ਹੋਏ ਸਿਹਰਾ ਸਜਾਇਆ, ਜਿਹੜਾ ਸਿਹਰਾ ਚਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੀ।

ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ :-
ਦੁਪਹਿਰ 3 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਘਰ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀਆਂ ਅੰਤਿਮ ਰਸਮਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈਆਂ। ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਉਸੇ ਥਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਉਸਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਦੇ ਲਈ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ।

ਦਿੱਲੀ ਕੂਚ ਦਾ ਐਲਾਨ ਮੁਲਤਵੀ :-
ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਬਣਾਈ ਰਣਨੀਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ 29 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਧਣ ਦੇ ਲਈ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਪਰ 28 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪਰਚਾ ਦਰਜ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 29 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਲੀ ਕੂਚ ਦੇ ਐਲਾਨ ਨੂੰ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸ਼ੁਭਕਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭੋਗ ਉੱਤੇ ਦਿੱਲੀ ਕੂਚ ਦਾ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

By

Tags: , , , , , , , , ,

ਸਿੱਖ ਖਬਰਾਂ

ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ ਸੁਬਾਦ ਸਭਾ 16 ਅਤੇ 17 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਵੇਗੀ

March 11, 2024

ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ: ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਹੋਲੇ ਮਹੱਲੇ ਅਤੇ ਦਿਵਾਲੀ ਮੌਕੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਿਵਾਇਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਅਦਾਰਾ ਬਿਬੇਕਗੜ੍ਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹਾਦਤ ਵੱਲੋਂ “ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ ਸੁਬਾਦ ਸਭਾ” ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਦੋਵਾਂ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਨਤਕ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਸੁਬਾਦ ਸਭਾ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ ਲਈ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਵੱਲੋਂ ਅਦਾਰਾ ਬਿਬੇਕਗੜ੍ਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖ ਜਥਿਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਰਨਗੇ। 16 ਅਤੇ 17 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸੱਦੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। 

ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਬਿਬੇਕਗੜ੍ਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖ ਸਫਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਆਪਸੀ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸਿਰਜਣ ਹਿੱਤ ਇਹ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

By

Tags: , , ,

ਚੋਣਵੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ » ਬੋਲਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ » ਲੇਖ

ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਮੁੱਚਾ ਜੀਵਨ ਲੇਖੇ ਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤੀਜੀ ਧੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਪੰਛੀ ਝਾਤ

March 11, 2024

ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ

ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ
ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 8 ਅਗਸਤ 1876 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਬੇਲਗਰਾਵਿਆ (ਇੰਗਲੈਂਡ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਲਾਵਤਨ ਕਰਕੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ।

ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਬੰਬਾਬੂਲਰ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸੰਤਾਨ ਸੀ। ਬੰਬਾ ਇੱਕ ਜਰਮਨੀ ਵਪਾਰੀ ਦੀ ਔਲਾਦ ਸੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਤੇ ਬੰਬਾ ਦੇ 10 ਬੱਚੇ ਸਨ। ਰਾਣੀ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੋਫੀਆ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਧਰਮ ਪੋਤੀ ਮੰਨਦੀ ਸੀ।

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਫੀਆ ਦਾ ਅਕਸਰ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਾਰਸੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕੁੱਤੇ, ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਸਾਈਕਲਿੰਗ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਂਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣ ਦਾ ਸ਼ੌਂਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸੋਫੀਆ ਨੂੰ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਟਾਈਫਾਈਡ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸਦੀ ਲਾਗ ਲੱਗਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਕੌਮਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ 17 ਸਤੰਬਰ 1887 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 31 ਮਈ 1889 ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਅਦਾ ਵੈਥਰਿਲ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੋ ਧੀਆਂ ਹੋਈਆਂ। 1886 ਵਿੱਚ ਸੋਫੀਆ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਗਿਰਫਤਾਰੀ ਵਰੰਟ ਦੇ ਜਰੀਏ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।।

ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਿਹਤ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 22 ਅਕਤੂਬਰ 1893 ਨੂੰ 55 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੈਰਿਸ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਟਲ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰਾਣੀ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਜੋ ਕਿ ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਧਰਮ ਮਾਤਾ ਵੀ ਸੀ, ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਹੈਪਟਨ ਕੋਰਟ, ਫਰੈਡੇ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਸੁਰੂ ਵਿੱਚ ਫਰੈਡੇ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਪ੍ਰਿੰਸ ਫਰੈਡਰਿਕ ਦੇ ਕੋਲ ਓਲਡ ਬੁਕਨਹੈਮ ਦੇ ਮੈਨੋਰ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ।

ਤਿਨ ਭੈਣਾਂ,ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ ਬਾਂਬਾ,ਕੈਥਰਾਈਨ ਅਤੇ ਸੋਫੀਆ

ਸੁਭਾਅ ਵਜੋਂ ਜਦੋਂ ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਚੁੱਪ ਉਦਾਸ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸੇ ਹੀ ਢਿਲ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਚੁੱਕਦੇ ਹੋਏ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਬੰਬਾ ਨਾਲ 1903 ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਤੇ ਉਹ ਵਾਪਸ ਇੰਗਲੈਂਡ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਦਲਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ 1907 ਵਿੱਚ ਉਹ ਭਾਰਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਗਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੁਲਾਕਾਤ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਹਕੀਕਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਹਿਸਾਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਅੱਗੇ ਸਮਰਪਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਕੀ ਕੁਝ ਗਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੋਫੀਆ ਲਾਹੌਰ ਆਪਣੇ ਦਾਦੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਛਾਲੀਮਾਰ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮੇਜਮਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੇ ਗੋਪਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਗੋਖਲੇ ਅਤੇ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਵਰਗੇ ਭਾਰਤੀ ਸਵਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਹਮਦਰਦੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਸੋਫੀਆਂ ਨੇ ਰਾਏ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਦੇਸ਼ ਧਰੋਹ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤਹਿਤ ਉਸ ਦੀ ਕੈਦ ਨੇ ਸੋਫੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿਰੁੱਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
1909 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮੁੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਪੰਖੁਰੈਸਟ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਐਨਾ ਦੁਗਦਾਲੇ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਮਹਿਲਾ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਯੂਨੀਅਨ (ਡਬਲਯੂ.ਐੱਸ.ਪੀ.ਯੂ.) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈ। ਐਮਮੇਲਿਨ ਪੰਖੁਰਸਟ ਨੇ 1889 ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਫਰੈਂਚਾਈਜ ਲੀਗ ਦੀ ਸੈਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। 1909 ਵਿੱਚ ਸੋਫੀਆ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵੋਟ ਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਫੰਡਿੰਗ ਅਤੇ ਇਸ ਮਕਸਦ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਮੋਹਰੀ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚਲਦਿਆਂ ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਨਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਰਾਜਾ ਜਾਰਚ ਪੰਜਵੇਂ ਕਾਫੀ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋਇਆ ਤੇ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ “ਕੀ ਉਸ ਉੱਤੇ ਹੁਣ ਸਾਡੀ ਪਕੜ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈ”, ਹਾਲਾਂਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖਿੱਤੇ ਵੱਜੋਂ ਸੋਫੀਆ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਰੁਚੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਔਰਤਾ ਨੇ ਵੀ ਹੋਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰ ਦਿਆਂ, ਇੱਕੋ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਫਾਦਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਹੈਂਪਟਨ ਕੋਰਟ ਪੈਲਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਚੁੱਕਣ ਵਾਸਤੇ ਅਖਬਾਰ ਵੇਚੇ, ਜਿੱਥੇ ਕਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।

18 ਨਵੰਬਰ 1910 ਨੂੰ ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ, ਐਮਮੇਲਿਨ ਪੰਖੁਰਸ਼ਟ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ “ਹਾਊਸ ਆਫ ਕਾਮਨਜ਼” ਵਿੱਚ ਇਸ ਉਮੀਦ ਨਾਲ ਗਿਆ ਕਿ ਉੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਰੱਖ ਸਕਣਗੇ। ਪਰ ਗ੍ਰਹਿ ਸਕੱਤਰ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਖਮੀ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ “ਬਲੈਕ ਫਰਾਈਡੇ” ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਸੋਫੀਆ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਿਓਂ ਕੇ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਜਨਤਕ ਤੌਰ, ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਯੂਨੀਅਨ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਦੀ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਆਪਣੇ ਡਬਲਯੂ.ਐੱਸ.ਪੀ.ਯੂ. ਚ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਦੀ ਵੀ ਇਸ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀਆਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਦੀ ਔਰਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੰਨਦੀ। ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇਹ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਮਿਥਨ ਟਾਟਾ ਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਹੇਰਾਬਾਈ ਨੇ 1911 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੋਫੀਆ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੋਫੀਆ ਆਪਣੇ ਮਕਸਦ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅੱਗੇ ਰੱਖਦੀ ਹੋਈ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ “ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੋਟ” ਵਾਲਾ ਬੈਜ ਪਹਿਨਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।

ਸੋਫੀਆ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ 1913 ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ।

ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਨਿਲਾਮੀ ਕਰਕੇ, ਉਸਦੀ ਆਮਦਨੀ “ਵੁਮਨਸ ਟੈਕਸ ਰਿਸਿਸਟੈਂਸ ਲੀਗ” ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵੇਚ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਈ 1911 ਵਿੱਚ ਸੂਫੀਆ ਨੂੰ ਸਪੈਲਥਰੋਨ ਪੈਟੀ ਸੈਸ਼ਨ ਕੋਰਟ ਨੇ ਇੱਕ ਗੱਡੀ, ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਅਤੇ ਪੰਜ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰੱਖਣ ਕਾਰਨ ਤਿੰਨ ਪੌਂਡ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਦਾ ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਂਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੇ, ਉਪਰੋਤਕ ਤਿੰਨਾਂ ਮਸਲਿਆਂ ਦੀ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲਾਇਸੈਂਸ ਫੀਸ ਜਮ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਾਊਗੀ। ਸੋ ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਬੇਲੀਫ ਸੋਫੀਆ ਦੇ ਘਰ 14 ਸੀਲਿੰਗ (shillings) ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਲੈਣ ਲਈ ਆਇਆ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਸਾਫ ਮਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸੋਫੀਆ ਦੀ ਇੱਕ ਹੀਰੇ ਦੀ ਅੰਗੂਠੀ ਜਬਤ ਕਰ ਲਈ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਨਿਲਾਮੀ ਕਰ ਲਈ, ਪਰ ਇਹ ਅੰਗੂਠੀ ਸੋਫੀਆ ਦੇ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਨੇ ਖਰੀਦ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਦਸੰਬਰ 1913 ਵਿੱਚ ਸੂਫੀਆ ਨੂੰ ਦੋ ਕੁੱਤਿਆਂ, ਇੱਕ ਗੱਡੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੌਕਰ ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਫੀਸ ਜਮਾ ਨਾ ਕਰਾਉਣ ਦੇ ਬਦਲੇ 12 ਪੌਂਡ ਅਤੇ ਦਸ ਸਿਲਿੰਗ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਕੀਤਾ। 13 ਦਸੰਬਰ 1913 ਨੂੰ ਸੋਫੀਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਡਬਲਯੂ.ਐੱਸ.ਪੀ.ਯੂ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ ਜਿੱਥੇ ਸੋਫੀਆ ਨੂੰ ਫਿਰ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੁੱਤੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਸੂਫੀਆ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਐੱਚ. ਐੱਚ. ਐਸਕਵਿਥ ਦੀ ਕਾਰ ਦੇ ਉੱਪਰ “ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ” ਵਾਲਾ ਪੋਸਟਰ ਲੈ ਕੇ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ। ਸੋਫੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸਨੂੰ ਕਦੇ ਗਿ੍ਰਫਤਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇਖਦਾ ਸੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਕੇ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਤੌਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੇੜੇ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਲਸ਼ਕਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਇੱਕ ਸਵੈ ਸੇਵਕ ਔਰਤ ਦਲ ਦੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ 10 ਹਜਾਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰੋਸ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈ। ਉਸ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰੈੱਡ ਕ੍ਰਾਸ ਵਿੱਚ ਨਰਸ ਵਜੋਂ ਸਵੈ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ 1915 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 1917 ਤੱਕ ਆਇਲਵਰਥ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਫੌਜੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸਨੇ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜਿਨਾਂ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਮੋਰਚੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਸਿਪਾਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ ਕਿ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੋਤੀ, ਇੱਕ ਨਰਸ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।

ਸੋਫੀਆ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ “ਲੋਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਦਾ ਐਕਟ” ਦੇ 1918 ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੋਫੀਆ “ਸਫੈਗਰੇਟ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ” ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਰਹੀ।

ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸੋਫੀਆ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਬਾਂਬਾ ਅਤੇ ਕਰਨਲ ਸੁਥਰਲੈਂਡ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਭਾਰਤ ਯਾਤਰਾ ਤੇ ਆਈ। ਸੋਫੀਆ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਲਾਹੌਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਮੁਰੇ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਆਈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਫੇਰੀ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਉਤਸਾਹਿਤ ਮਿਲਿਆ। ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਨਾਲ ਉਹੀ ਬਿੱਲਾ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਹਿਨ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅਖੀਰ ਸੋਫੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਦਾਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲਹਿਰਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਬਣ ਕੇ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨਯੋਗ ਸਥਾਨ ਮਿਲਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਸੀ ਜੋ ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ, ਉਹ ਸੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਉੱਨਤੀ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ।

ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ
1928 ਵਿੱਚ 21 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਣ ਦੇ “ਇਕੁਅਲ ਫਰੈਂਚਾਇਜ਼ ਐਕਟ” ਨੂੰ ਸਹਿਮਤੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਹੀ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਤੇ ਨਿਆ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ।

ਮੌਤ
ਸੋਫੀਆ ਦੀ 22 ਅਗਸਤ 1948 ਨੂੰ ਪੈਨ, ਬਕਿੰਘਮਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਕੋਲਹੈਚ ਹਾਊਸ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਕੈਥਰੀਨ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਸੀ, ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੁੱਤੀ ਸੀ ਅਤੇ 26 ਅਗਸਤ 1948 ਨੂੰ ਗੋਲਡਰਜ਼ ਗਰੀਨ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਵਿੱਚ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਇਹ ਇੱਛਾ ਜਤਾਈ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਸਿੱਖ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਅਸਤੀਆਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਹਾਈਆਂ ਜਾਣ। 8 ਨਵੰਬਰ 1948 ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਨਿਲਾਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਾਇਦਾਦ 58,040 ਪੌਂਡ ਸੀ।

ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਨਮਾਨ
ਉਸਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵੇਚਦੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਰਾਇਲ ਮੇਲ ਦੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਟੈਂਪ ਸੈਟ “ਵੋਟਰਜ਼ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ” ਵਿੱਚ (ਅਤੇ 58 ਹੋਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵੋਟ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਮਰਥਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ) ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜੋ 15 ਫਰਵਰੀ 2018 ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰ ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਚੌਂਕ, ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀਕੈਂਟ ਫਾਸੇਟ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਚੁਫੇਰੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਗੁਰਪਾਲ ਸਿੰਘ 7529075270

By

Tags: , ,